Sufity podwieszane w certyfikacji zrównoważonej
Obecnie nie wystarcza już, że budynki są jedynie trwałe, ani nawet „ekologiczne”. Powinny pozytywnie wpływać na takie aspekty społeczne i ekonomiczne jak: ochrona zdrowia, dobre samopoczucie i wydajność pracy ich użytkowników oraz koszty eksploatacji.
Pojawia się zatem pytanie: czy na początkowym etapie powstawania projektu architektonicznego można uzyskać informację o takich „niefizycznych” cechach materiałów budowlanych, które bezpośrednio wpływają na charakterystykę owych budynków?
Odpowiedzialne kształtowanie naszej wspólnej przyszłości wymaga zrównoważonego podejścia do kwestii ochrony środowiska naturalnego, jakości życia ludzi oraz rozwoju gospodarczego. Zrównoważonego, czyli takiego, które zaspokaja potrzeby nie tylko obecnych pokoleń, ale przede wszystkim uwzględnia potrzeby przyszłych pokoleń. Dlatego też projektanci - architekci i inżynierowie - oczekują holistycznego podejścia i czytelnych parametrów od dostarczanych na budowę wyrobów i technologii. Jeśli zastosowane w projekcie architektonicznym produkty mają pomóc w przekształceniu budynku w bardziej przyjazny i ekologiczny, bądź poprawić jego wynik podczas atestowania w ramach jednego z programów oceny zrównoważonej (np. BREEAM, LEED, HQE, DGNB lub innego), to projektant ma prawo oczekiwać od dostawcy konkretnych informacji, najlepiej potwierdzonych odpowiednimi certyfikatami.
Oznacza to, że wymagania stawiane przed zrównoważonym budownictwem są jednocześnie wyzwaniem dla producentów materiałów budowlanych. Oczekiwania sięgają daleko poza podstawowe cechy „produktowe” jak parametry użytkowe i techniczne. Czym zatem kierować się przy wyborze materiałów budowlanych?
Wielokryterialne systemy oceny
Nowoczesne materiały, obok najwyższych parametrów fizycznych, powinny oferować także własności, które jeszcze niedawno nie były przez projektantów brane pod uwagę, tj. wpływ na środowisko w całym cyklu życia produktu (tzw. LCA - life-cycle assessment) oraz przyjazny środowisku proces produkcyjny. Wiodący i zaangażowani producenci nieustannie starają się więc poprawić profil środowiskowy swoich wyrobów.
Uwzględnienie LCA w specyfikacji produktów budowlanych związane jest z procesami wielokryterialnej certyfikacji budynków, jak BREEAM czy LEED. Posiadając takie informacje przy wyborze danego rozwiązania, projektant czy inwestor może uzyskać dla swojego budynku lepszy wynik w procesie certyfikacji. Tym samym wie, że na każdym etapie, od produkcji, poprzez pakowanie i transport, montaż, użytkowanie i zakończenie użytkowania, ma do czynienia z wyrobem pozytywnie wpływającym na użytkowników oraz na budynek i jego otoczenie.
Jak to wygląda w praktyce? Jednym z interesujących przykładów są produkowane w Polsce akustyczne płyty ze skalnej wełny mineralnej, które w ubiegłym roku uzyskały certyfikat BRE (instytucja certyfikująca w brytyjskim systemie BREEAM) i jednocześnie najniższą liczbę ekopunktów (im mniej tym lepiej) wśród badanych sufitów podwieszanych. Rygorystyczna ocena cyklu życia produktu dokonana przez BRE uwzględniała nie tylko zawartość materiałów pochodzących z recyklingu, ale także wszelkie aspekty dotyczące produkcji, procedur recyklingu, logistyki i transportu surowców oraz wyrobów gotowych.
Udokumentowane parametry
Aby ułatwić inwestycji uzyskanie maksymalnej ilości punktów w ramach wybranego programu certyfikacji budynku warto zastosować rozwiązania o udokumentowanych parametrach. Główne kryteria dotyczące płyt akustycznych stosowanych między innymi w sufitach podwieszanych, mierzone w ramach różnych programów certyfikacji budynków, przedstawiono w tabeli 1.
BRE dla potrzeb certyfikacji BREEAM prowadzi tzw. Green Guide (greenbooklive.com), stanowiący dla architektów i projektantów narzędzie oceny i porównania ekologicznego charakteru konkurencyjnych produktów. Zielony przewodnik jest częścią metody BREEAM i zawiera ponad 1500 specyfikacji wyrobów stosowanych w różnych rodzajach budynków. Wśród nich, z certyfikatem numer ENP 423, znajduje się popularny sufit Rockfon Pacific o krawędzi A24 - typowa płyta sufitowa przeznaczona do pomieszczeń o standardowych wymaganiach estetycznych i akustycznych.
Z kolei wymagania LEED są różne zależnie od przeznaczenia budynku. Wszystkie produkty akustyczne Rockfon pozytywnie wpływają na punktację w kategoriach:
- Energia i Atmosfera (EA1),
- Materiały i Zasoby Naturalne (MR1.2, MR2, MR4),
- Jakość Środowiska Wewnętrznego (IEQ3.1, IEQ3.2, IEQ4.6 i IEQ9).
Dzięki temu, że rozwiązania Rockfon posiadają doskonałe właściwości akustyczne, tworzą zdrowe środowisko wewnętrzne, nie stanowią pożywki dla szkodliwych drobnoustrojów, są naturalnie odporne na zginanie oraz posiadają najwyższą klasę reakcji na ogień - zapewniają dodatkowe punkty w kategorii Innowacyjność w zakresie projektowania (ID1). Na terenie Polski istotny jest także fakt, iż lokalna produkcja w zakładzie Rockwool w Cigacicach (pod Zieloną Górą), umożliwi uzyskanie dodatkowych punktów także w kategorii Materiały i Zasoby Naturalne (MR5.1).
Wielu producentów, aby udokumentować ekologiczność swoich produktów, stara się o uzyskanie deklaracji środowiskowych EPD (Environmental Product Declaration), będących standardem norm ISO serii 14000. Deklaracje EPD również oparte są na analizie cyklu życia wyrobów. Użytkownikom zapewniają łatwo dostępne i porównywalne informacje na temat efektywności ekologicznej produktów i usług. Natomiast producentom mogą służyć do wprowadzania modyfikacji i innowacji.
Większość produktów marki Rockfon, posiada francuskie odpowiedniki deklaracji EPD – karty deklaracji środowiskowych i sanitarnych (Fiches de Déclaration Environnementale et Sanitaire), określane skrótem FDES. Określają one stopień uciążliwości produktów dla środowiska, ich charakterystykę zdrowotną oraz cechy związane z komfortem. Pełny zestaw certyfikatów FDES można znaleźć we francuskiej bazie danych Inies (www.inies.fr).
Duża część wyrobów Rockfon jest testowana i oznaczana etykietami środowiskowymi: fińską „M1” (jakość powietrza wewnątrz budynku) oraz duńską „Indoor Climate label” (klimat panujący wewnątrz pomieszczeń). Badania te potwierdzają znikomą (znacznie poniżej wymaganych wartości) emisję zapachu, cząsteczek i lotnych związków organicznych (VOC). Natomiast oznaczenie EUCEB widniejące na wszystkich produktach firmy Rockfon gwarantuje, że wełna skalna wykorzystana w produkowanych przez firmę płytach jest biodegradowalna.
Komfort życia ludzi i wpływ na ekologię
Dźwiękochłonne rozwiązania Rockfon są ciekawym przypadkiem wyrobów zrównoważonych - idealnym przykładem produktów mogących spełnić wiele kryteriów związanych z zasadami zrównoważonego rozwoju.
Ich podstawowym zadaniem jest oczywiście ochrona użytkowników budynków przed hałasem. Natomiast dzięki własnościom wełny skalnej, z której są produkowane, otrzymujemy rozwiązanie które dodatkowo zwiększa bezpieczeństwo pożarowe, a w wielu sytuacjach także ogranicza zużycie energii (dzięki własnościom termicznym wełny). Jeśli płyty sufitowe posiadają białą powierzchnię o dużej zdolności do odbijania światła (rzędu 85–86%), to pozwolą nie tylko na zaoszczędzanie energii zużywanej przez oświetlenie elektryczne, ale poprawią także jakość oświetlenia, wpływając na lepsze samopoczucie i wydajność pracy. W efekcie, odpowiednio dobrane płyty sufitowe mogą pozytywnie wpływać na komfort użytkowników w obszarze klimatu wewnętrznego budynków (ochrona przed hałasem, bezpieczeństwo pożarowe, jakość powietrza, efektywność energetyczna). A jednocześnie, być przyjazne środowisku w szerokim znaczeniu tych słów, niezależnie od tego, jakim określeniem będziemy się posługiwać definiując architekturę i budownictwo: zielone, zrównoważone lub energooszczędne (green, sustainable, low-energy).
Pamiętajmy przy tym, że z ekonomicznego punktu widzenia, pojęcie budownictwa zrównoważonego jest najrozsądniejsze, gdyż uwzględnia zarówno czynniki gospodarcze, jak i środowiskowe w długim horyzoncie czasowym.
