Archiwum Narodowe w Krakowie

Projekt wykonany przez pracownię Q-ARCH z Krakowa wygrał w konkursie na opracowanie koncepcji architektoniczno–użytkowej nowej siedziby Archiwum Narodowego w Krakowie.

Projekt obejmuje dwa budynki, oddzielone od siebie dylatacją i połączone w jedną bryłę o wysokości ok. 23m. Budynki zostały odsunięte od granicy Cmentarza Rakowickiego na około 10m, jednak w taki sposób, aby od strony głównego dojazdu i dojścia wytworzyć przedpole o charakterze placu z reprezentacyjnym dojściem, miejscami postojowymi dla samochodów osobowych oraz zjazdem do garażu podziemnego.

Idea projektu (fragmenty opisu autorskiego)

Główną ideą było stworzenie prostej, skromnej bryły budynku adekwatnej dla funkcji magazynowych, której wyraz architektoniczny od strony głównego wejścia zapewni jednak reprezentacyjny charakter odpowiedni dla rangi instytucji Archiwum Narodowego.

Drugim założeniem ideowym jest zastosowanie do wykończenia elewacji cegły klinkierowej, jako materiału odnoszącego się do najlepszej tradycji Krakowa, tradycji miejsca (zabudowa fortów Twierdzy Kraków), a także pozostałych budynków położonych w bezpośrednim sąsiedztwie.

Inspiracją dla tworzenia architektury budynku stał się motyw „półki z książkami”. Znalazł on swoje odzwierciedlenie w kompozycji elewacji frontowej, której monumentalne filary tworzą jakby szereg grzbietów tomów, z których jeden został wyjęty, akcentując wejście do budynku. Motyw ten stał się również pretekstem dla zaprojektowania wątku cegły, w którym zaakcentowane zostały poziome podziały poprzez niewielkie wysunięcia cegieł, na których jak książki na półkach, ustawiono wątek cegieł pionowych. Tym samym tradycyjny materiał (poprzez oryginalne ułożenie) zyskał współczesny wyraz.

Zwycięski projekt konkursowy - Archiwum Narodowe w Krakowie; autor: pracownia Q-ARCH

Zwycięski projekt konkursowy - Archiwum Narodowe w Krakowie; autor: pracownia Q-ARCH

Rozwiązania funkcjonalno-przestrzenne.

Rozwiązania przestrzenne zostały podporządkowane funkcji budynku, a także wymaganiom fizykalno-energetycznym. W celu ograniczenia ilości ścian zewnętrznych oba segmenty funkcjonalne oddzielono jedynie dylatacją.

W segmencie magazynowym z trzech stron, jednorodną bryłę otaczają pełne ściany ceglane pozbawione jakichkolwiek otworów okiennych. Natomiast w segmencie biurowo-obsługowym ściany boczne perforowane są równomiernie rozłożonymi niewielkimi otworami okiennymi doświetlającymi przestrzeń hallu oraz korytarze komunikacyjne na wyższych kondygnacjach.

Elewację frontową tworzą filary o prostokątnej podstawie ustawione w równym rytmie równolegle do ścian. Za filarami umieszczono szklaną ścianę osłonową, za którą zlokalizowany jest na parterze i pierwszym piętrze hol, zaś na wyższych kondygnacjach biura. Pracownie digitalizacji i reprografii oraz fotograficzną umieszczono na najwyższej kondygnacji, przy braku konieczności zapewnienia światła dziennego obudowuje od frontu pełna ściana ceglana, tworzącą za filarami rodzaj fryzu, który stał się doskonałym miejscem na umieszczenie wykutych w kamieniu dekoracji heraldycznych: godła polskiego oraz herbów ziem polskich.

Zwycięski projekt konkursowy - Archiwum Narodowe w Krakowie; autor: pracownia Q-ARCH

Doświetlenie pomieszczeń biurowych i konferencyjnych zapewnione zostało poprzez wewnętrzne patio obudowane z trzech stron ścianą osłonową szklaną, a z czwartej ścianą z zieleni wegetatywnej. Przestrzeń atrium dostępna z kondygnacji biurowej, posiada podgrzewaną posadzkę. Na parterze, na wprost hallu wejściowego, zlokalizowano wielofunkcyjną salę audiowizualną. Z antresoli na pierwszym piętrze dostępna jest czytelnia.

Poziomy dostępne dla klientów i publiczności zewnętrznej (przyziemie, parter i pierwsze piętro) połączone są reprezentacyjną, jednobiegową klatką schodową otwartą do holu. Ponadto, pionową obsługę komunikacyjną budynku zapewniają cztery obudowane klatki schodowe pełniące rolę klatek ewakuacyjnych (po 2 w każdym segmencie) oraz dwie windy (towarowa i osobowa) łączące wszystkie kondygnacje.

Jedna z klatek schodowych nad częścią biurową wyprowadzona jest ponad dach. Zagospodarowany jest on zielenią wegetatywną zapewniając możliwość wykorzystania tej przestrzeni w celach rekreacyjno-widokowych.
Przyziemie budynku, oprócz dolnego poziomu sali audiowizualnej i związanych z nią pomieszczeń, mieści ponadto pomieszczenia techniczne, szatnie pracowników oraz garaż podziemny na 21 samochodów.

Segment magazynowy wyposażony został w tylko jeden otwór (zapewniający dostęp z zewnątrz) stanowiący bramę wjazdową do śluzy rozładunkowej, w ten sposób zapewniając maksymalna izolację wnętrza budynku od infiltracji zewnętrznych.

Zwycięski projekt konkursowy - Archiwum Narodowe w Krakowie; autor: pracownia Q-ARCH

Zwycięski projekt konkursowy - Archiwum Narodowe w Krakowie; autor: pracownia Q-ARCH

Zwycięski projekt konkursowy - Archiwum Narodowe w Krakowie; autor: pracownia Q-ARCH

Q-ARCH - zespół autorski:

• mgr inż. arch. Robert Kuzianik Generalny Projektant
• mgr inż. arch. Anna Socha
• mgr inż. arch. Anna Jarosz-Siembiot
• mgr inż. arch. Karol Korycki
• Maciej Kuzianik