Centrum Aktywności Lokalnej w Rybniku

Centrum Aktywności Lokalnej to projekt mający na celu stworzenie przestrzeni, która byłaby centralnym punktem życia okolicznych mieszkańców i umożliwiała im integrację. Architektura tła, skromna i wtapiająca się w otoczenie, tworząca przestrzeń, a nie będąca samą widoczną kubaturą. Jest to miejsce zacieśniania wzajemnych więzi. Projekt znalazł się w finale Mies van der Rohe Award of the European Communities 2022.

Ze względu na bardzo zróżnicowaną zabudowę otoczenia wyzwaniem było stworzenie budynku łączącego różne formy. Poprzez skręcenie prostokątnych brył wtapia się on w otoczenie.

Głównym obiektem jest budynek z salą wielofunkcyjną. Tuż za nim znajduje się open space, kuchnia, toalety oraz pomieszczenie techniczne. Dodatkowo w tym samym stylu architektonicznym zaprojektowano wiatę, tworzącą z budynkiem spójną całość. Obiekt ten w czasie pandemii i związanego z nią zakazu użytkowania zamkniętych pomieszczeń, niespodziewanie stał się głównym miejscem spotkań mieszkańców.

Obie budowle tworzą rodzaj przestrzeni pół-atrialnej. Oparte są na planie prostokąta z zakręconą płaszczyzną dachu. Dach spełnia również funkcję użytkową poprzez zaprojektowanie zintegrowanych siedzisk, które mogą być wykorzystywane zarówno na co dzień jako miejsca odpoczynku, jak i jako trybuny podczas dużych imprez plenerowych.

Centrum Aktywności Lokalnej w Rybniku - Marlena Wolnik MWArchitekci (finalista Mies van der Rohe Award 2022)

Centrum Aktywności Lokalnej w Rybniku - Marlena Wolnik MWArchitekci (finalista Mies van der Rohe Award 2022)

Centrum Aktywności Lokalnej w Rybniku - Marlena Wolnik MWArchitekci (finalista Mies van der Rohe Award 2022)

Idea i funkcja projektu

Projekt zlokalizowany jest w mieście Rybnik w południowej Polsce. Jest ono bardzo zróżnicowane zarówno pod względem architektonicznym, jak i zjawisk społecznych oraz funkcjonalno-przestrzennych określających jakość życia.

Składa się z 27 dzielnic - dawniej w większości samodzielnych miast - a ich mieszkańcy wciąż czują silną niezależność terytorialną, mimo że należą przecież do jednego miasta. Idea LAC powstała jako odpowiedź na pojawiające się negatywne zjawiska społeczne i potrzebę stworzenia przestrzeni dla wszelkich aktywności kulturalnych i sportowych oraz integracji społecznej, a także by była swoistym symbolem dzielnicy. Prace rozpoczęto od badań urbanistycznych i społecznych. Zakres projektu ma objąć większość dzielnic, ale w pierwszej kolejności wybrano trzy z nich: Kłokocin, Ochojec, Paruszowiec. Każda z lokalizacji ma swoją specyfikę, dlatego wyzwaniem było stworzenie uniwersalnego budynku na tyle elastycznego, by można go było dopasować do różnych kontekstów miejsc. We współpracy z Urzędem Miasta zorganizowano konsultacje społeczne, podczas których mieszkańcy mogli wypowiedzieć się na temat zaproponowanej koncepcji architektonicznej. Ich pozytywny odzew pozwolił na rozpoczęcie pilotażowego projektu na Kłokocinie.

Centrum Aktywności Lokalnej w Rybniku - Marlena Wolnik MWArchitekci (finalista Mies van der Rohe Award 2022)

Centrum Aktywności Lokalnej w Rybniku - Marlena Wolnik MWArchitekci (finalista Mies van der Rohe Award 2022)

Projekt z założenia miał być niskobudżetowy. Skręcona bryła - pozornie trudna do wykonania - okazała się tak prosta w założeniu, że została wykonana przez lokalnych wykonawców, którzy wcześniej nie mieli do czynienia z pracami stolarskimi. Rytm krokwi z drewna klejonego, wydłużających się skokowo po jednej stronie i skracających po drugiej, tworzy charakterystyczną, skręconą płaszczyznę dachu. Spójność materiału uzupełnia elewacja pokryta modrzewiowymi deskami, które z czasem szarzeją, dzięki czemu budynki jeszcze bardziej wtapiają się w otoczenie. Użyte materiały pochodzą od lokalnych producentów, co pozwoliło na obniżenie kosztów transportu.

Dzięki temu, że mieszkańcy osiedla byli zaangażowani w proces powstawania LAC - od konsultacji społecznych po jego zarządzanie - czują się za niego w pełni odpowiedzialni. Wykorzystanie drewna - materiału, który wymaga renowacji i "pielęgnacji" - stało się metaforą relacji międzyludzkich i społecznych, o które trzeba dbać, by mogły istnieć. Podobnie budynek Centrum Aktywności Lokalnej, z którego korzystają i którym opiekują się mieszkańcy dzielnicy, do której należy, będzie świadectwem tego, jak bardzo jest dla nich ważny.

Centrum Aktywności Lokalnej w Rybniku - Marlena Wolnik MWArchitekci (finalista Mies van der Rohe Award 2022)

Centrum Aktywności Lokalnej w Rybniku - Marlena Wolnik MWArchitekci (finalista Mies van der Rohe Award 2022)