Parlament wezwał państwa UE do rozwiązania kryzysu mieszkaniowego

W czwartek 21 stycznia 2021 roku PE przyjął rezolucję w tej sprawie, wzywając państwa członkowskie do uznania prawa do odpowiednich warunków mieszkaniowych za podstawowe prawo człowieka w obowiązujących przepisach prawa europejskiego i krajowego.

Parlament Europejski wezwał państwa UE do rozwiązania kryzysu mieszkaniowego, aby zapewnić powszechny dostęp do godnych i przystępnych cenowo lokali. Ceny mieszkań i wysokość czynszów w stosunku do wysokości dochodów stale rosną.

Europosłowie stwierdzili, że wszyscy powinni mieć równy dostęp do odpowiednich, „zdrowych" mieszkań, z dostępem do wody pitnej wysokiej jakości, odpowiednich warunków sanitarnych i higienicznych, podłączenia do sieci kanalizacyjnej i wodociągowej, a także niezawodnych dostaw energii.

Kryzys mieszkaniowy

PE wskazuje, że sytuacja szczególnie pogorszyła się w przypadku właścicieli mieszkań o niskich dochodach i prywatnych wynajmujących; również osoby uzyskujące średnie dochody są nadmiernie obciążone wydatkami mieszkaniowymi i kosztami utrzymania.
Problem mieszkaniowy dotyka przede wszystkim osoby samotnie wychowujące dzieci, rodziny wielodzietne i ludzi młodych, którzy wchodzą na rynek pracy i mają za niskie dochody, by móc pozwolić sobie na mieszkanie na zasadach rynkowych, a jednocześnie zbyt wysokie, aby kwalifikować się do uzyskania mieszkania socjalnego.
Zdaniem europarlamentarzystów, wybuch pandemii koronawirusa dodatkowo uwidocznił problem mieszkaniowy, gdyż lockdown zmusił wiele osób do spędzania więcej czasu w zamknięciu, w mieszkaniach o niskim standardzie. Oczekuje się, że w perspektywie średnioterminowej kryzys mieszkaniowy może spowodować dalszy wzrost poziomu bezdomności.
Co oznaczają przystępne cenowo mieszkania? Najczęściej stosowaną miarą przystępności cenowej mieszkań jest kryterium relacji ceny do dochodów. W latach 2010- 2018 odsetek ludności UE-27 przeznaczającej na mieszkanie ponad 40 proc. swojego dochodu do dyspozycji wynosił ok. 10 proc., z wyraźnymi różnicami pomiędzy państwami członkowskimi.

Jakie są przyczyny problemu mieszkaniowego?

W ocenie PE, jedną z głównych przyczyn wzrostu kosztów mieszkaniowych jest konwersja mieszkań na aktywa finansowe. Wiele osób inwestuje w drugie mieszkania, aby uzyskać dodatkowe dochody i zwiększyć swoje emerytury. Inwestycje zagraniczne napędzają wzrost lokalnych cen nieruchomości mieszkalnych, a platformy takie jak Airbnb zmniejszają dostępność mieszkań, szczególnie w centrach miast.
Ponadto istnieją znaczne różnice między państwami członkowskimi w zakresie polityk mieszkalnictwa socjalnego.
Parlament Europejski zaznacza, że średni wzrost cen nieruchomości mieszkalnych w UE w ciągu ostatnich trzech lat wynosił 5 proc. Tymczasem wydatki rządowe w UE na mieszkalnictwo socjalne (transfery i kapitał) stanowią zaledwie 0,66 proc. europejskiego PKB. Tymczasem nieodpowiednie warunki mieszkaniowe kosztują gospodarki UE 195 mld euro rocznie.

Jakie rozwiązania proponuje Parlament Europejski

Według PE, Unia Europejska może pośrednio wpływać na rynek mieszkaniowy poprzez zasady pomocy państwowej, prawo podatkowe i prawo konkurencji oraz poprzez formułowanie wytycznych i zaleceń. Np. zmiany w przepisach UE dotyczących zasad pomocy państwa ułatwiłyby władzom lokalnym wspieranie wszystkich grup, których potrzeb w zakresie godnych i przystępnych cenowo mieszkań nie można zaspokoić na warunkach rynkowych.
W rezolucji ws. powszechnego dostępu do godnych i przystępnych cenowo mieszkań posłowie przypominają o konieczności wyznaczenia na szczeblu unijnym celu zakładającego likwidację bezdomności do 2030 r. Eurodeputowani wezwali też Komisję Europejską i państwa członkowskie do priorytetowego traktowania efektywności energetycznej i redukcji emisji gazów cieplarnianych poprzez renowację budynków mieszkalnych, zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem. Ponadto zaproponowali państwom członkowskim współpracę w zakresie finansowania inwestycji socjalnych, razem z partnerami społecznymi, społeczeństwem obywatelskim i sektorem prywatnym.
PE wezwał też kraje UE do zwalczania dyskryminacji szczególnie wrażliwych grup społecznych na rynku mieszkaniowym. Zaapelował do Komisji Europejskiej do przedstawienia do połowy 2021 r. wniosków ustawodawczych mających na celu przeciwdziałanie traktowaniu mieszkań jako aktywów zbywalnych, a nie jako prawa człowieka. Wzywał przy tym Komisję i państwa członkowskie do zwiększenia inwestycji w przystępne cenowo, odpowiednie i energooszczędne mieszkania socjalne i publiczne.