Konkurs na wykonanie koncepcji urbanistycznej i architektoniczno - przestrzennej Rewitalizacji Parku Miejskiego i Przebudowy Placu Niepodległości w Zakopanem

Galeria

Charakterystyka miejsca

Plac Niepodległości wraz z Parkiem Miejskim, zwanym również Parkiem Dzieci i Młodzieży im. Józefa Piłsudskiego, to przestrzeń szczególna w urbanistycznej tkance Zakopanego. Miejsce to jednak jest nieco zaniedbane, chaotyczna komunikacja oraz niejasny podział funkcjonalny blokują pełne wykorzystanie potencjału tego miejsca.

Plac Niepodległości oraz Park Miejski znajdują się w samym centrum Zimowej Stolicy Polski, kilkadziesiąt metrów na południe od Krupówek. Jest to teren o lekkim nachyleniu północnozachodnim. Przez teren parku oraz wzdłuż placu przepływa, w częściowo cembrowanym kamiennym korycie - Potok Czarny. Park obecnie posiada funkcję spacerowo (alejki, zieleńce) - sportową ( boisko , korty), dodatkowo na terenie parku znajduje się Pomnik Grunwaldzki, przy którym organizowane są uroczystości patriotyczne. Na placu organizowane są okolicznościowe imprezy plenerowe. Wielość obecnych funkcji w obrębie placu i parku, wskazuje na potrzebę zorganizowania w tym miejscu przestrzeni spełniającej wielorakie wymogi, sprzyjającej maksymalnemu wykorzystaniu potencjału miejsca oraz dostosowaniu go do sprostania potrzebom mieszkańców oraz turystów.

Komunikacja kołowa w obrębie placu odbywa się wzdłuż jego boków, ponadto wzdłuż jego północnej krawędzi oraz wzdłuż ulicy Generała Galicy istnieją parkingi. Pozostała część placu jaki i teren parku to przestrzeń przeznaczona dla pieszych, z dopuszczeniem ruchu kołowego wzdłuż ulicy Staszica.

Na zieleń w obrębie placu i parku składają się stare grupy drzew jak i chaotyczne młode nasadzenia, między drzewami rozsiadają się trawniki. W centralnej części parku zachował się niewielki geometryczny osiowy układ, sekwencji okrągłych placyków wraz z towarzyszącymi im krzewami. W obrębie parku znajdują się ciekawe budynki, najbardziej interesujący wydaje się być obiekt Tatrzańskiego Centrum Kultury i Sportu ”Jutrzenka”, wybudowany w stylu zakopiańskim, pozostałe obiekty to dawna Szkoła Muzyczna oraz budynek dawnych Łazienek Miejskich .
Główne założenia funkcjonalne

Proponowana koncepcja przebudowy tak placu jak i parku ma na celu uporządkowanie funkcji, podniesienie komfortu użytkowania a przede wszystkim podniesienie rangi miejsca i wykreowanie nowego reprezentacyjnego miejsca w obrębie głównej części miasta. Dostosowanie przestrzeni do coraz większych potrzeb turystów i mieszkańców.

Wszystkie zabiegi kreacji przestrzeni placu miały na celu stworzenie w tym miejscu salonu miasta, gdzie będzie możliwe prezentowanie wystaw plenerowych, organizowanie koncertów, imprez plenerowych, projekcja filmów i t. p. Park zaś podąża za funkcją rekreacyjno-sportową. Koncepcja projektowa przewiduje przede wszystkim uporządkowanie funkcji w parku i na placu.
Funkcja reprezentacyjna: obejmuje cała przestrzeń placu wraz z północną częścią parku, między placem a budynkiem dawnych Łazienek Miejskich. Plac Niepodległości został podzielony na trzy części:

- Część północna z utwardzoną nawierzchnią, z podniesioną posadzką w części gdzie znajduje się kaskada z fontanną , w tej części przewidziano również rozkładaną scenę plenerową na potrzeby imprez masowych, które maja odbywać się w tej części parku.

- Część południowa placu o nawierzchni żwirowo trawiastej przeznaczona jest pod ekspozycje plenerowe, przewidziano tu miejsce dla instalacji - rusztowań ( z drewna i tworzywa sztucznego) umożliwiających prezentowanie fotografii, plakatów, obrazów, itp.

- Część wzdłuż brzegu potoku Czarnego, stanowi aleję, z nawierzchnią w której umieszczone byłyby tablice z nazwiskami ludzi zasłużonych dla Podhala, wzdłuż alei ciągnie się odnowiona pergola porośnięta pnączem.

Pozostałą cześć reprezentacyjną stanowi przestrzeń przedłużenia alei zasłużonych do obiektu dawnych Łazienek Miejskich, przed którym to, ta przestrzeń się rozszerza tworząc niewielki placyk. W tą przestrzeń został przeniesiony i wkomponowany Pomnik Grunwaldzki, przy którym organizuje się uroczystości patriotyczne.

Na potrzeby funkcji rekreacyjno - spacerowej przewidziano tereny wzdłuż ulicy Staszica między Łazienkami , „Jutrzenką” i dawną szkołą, oraz przestrzeń wokół osiowego układu placyków. Przestrzeń ta wypełniają głównie alejki z ławkami, oraz kilka wnętrz parkowych stworzonych w obrębie placyków wydzielają one przestrzeń sprzyjającą kontemplacji.
Budynek dawnej szkoły muzycznej w projekcie funkcjonuje jako budynek muzealno- kawiarniany podobną funkcje przejmuje teren wokół niego. Niewielka utwardzona przestrzeń przed budynkiem umożliwia ekspozycje plenerowe czy aranżacje niewielkiej kawiarni pod letnim niebem, nieopodal znajduje się niewielka scena na potrzeby kameralnych imprez ( do 150 osób).Bryłę sceny inspirowała tradycyjna forma kulis scenicznych połączona z tradycyjnymi rozwiązaniami regionalnego budownictwa( ściana wieńcowa, sosręb).

Znajdujący się przy ulicy Grunwaldzkiej teren wokół budynku „Jutrzenki” pełni funkcję towarzyszącą, znajduje się na nim parking i zieleń komponująca przestrzeń wokół „Jutrzenki”. Podobną funkcję pełni teren wokół budynku dawnych Łazienek Miejskich, teren ten jedynie jest wzbogacony o funkcje „gastronomiczną” to znaczy spora część przeznaczona jest na letnie ogródki piwne.
Tereny oddalone najbardziej na południe przy granicy parku spełniają funkcję sportową, znajdują się tam cztery korty tenisowe, ( dwa nowe), boisko do koszykówki (przeniesione w to miejsce w celu skupienia terenów o podobnej funkcji w jednym obszarze, dodatkowo lokalizacja ta zmniejsza natężenie ewentualnego hałasu w strefie spacerowej) oraz dwa korty tenisowe dla dzieci. Dodatkowo zaprojektowano nieduży skatepark (składający sie z 5 elementów o przeznaczeniu deskorolkowo-rolkowym. Wyposażony w Minirampe i paletę różnorodnych grindboksów.)

W sąsiedztwie terenów sportowych znajduje się przestrzeń przeznaczona pod dwa place zabaw podzielonych ze względu na wiek użytkowników. Elementy placu zabaw wykonane są z drewna, w detalu nawiązujące do regionalnego zdobnictwa, daszki wykonane jako miniatury dachów zakopiańskich. Postaci zwierząt na sprężynkach, nawiązują do gatunków spotykanych w Tatrach (niedźwiedź, kozica, świstak itp.)
Komunikacja

Komunikacja kołowa w obrębie Placu Niepodległości została ograniczona do ulicy Generała Galicy , oraz do wjazdu na parking wzdłuż północnej krawędzi placu. Warunkowo dopuszczalny jest również wjazd na aleję wzdłuż południowej krawędzi placu z dojazdem przez park do ulicy Staszica. Zlikwidowano miejsca postojowe wzdłuż ulicy Galicy, pozostawiono zaś je, w części północnej placu, zaprojektowany na nowo parking posiada 24 miejsca w tym 3 miejsca dla niepełnosprawnych. Dodatkowym traktem pieszym z warunkową możliwością wjazdu samochodów jest ulica Staszica, wzdłuż tej ulicy poprowadzono dwukierunkową ścieżkę rowerową, prowadzącą od ulicy Krupówki do ulicy Grunwaldzkiej wzdłuż której również prowadzi ścieżka rowerowa.

Komunikacja wzdłuż głównych ciągów jezdnych ( Galicy, Grunwaldzka) odbywa się chodnikami których modernizację nawierzchni i przebiegu ( poszerzenie, utrzymanie stałej szerokości) przewiduje projekt.

Teren pokrywa sieć pieszych alejek w większości poprowadzona w miejscu starego przebiegu. Zostały one poszerzone i gdzieniegdzie skorygowano ich przebieg dla większej przejrzystości kompozycyjnej oraz lepszego efektu estetycznego. Główne wejścia na teren parku to wejście przy „Jutrzence” ulicą Staszica, przy hotelu również ulicą Staszica, wzdłuż styku placu z ulicą Galicy oraz od ulicy Grunwaldzkiej w sąsiedztwie projektowanego skate-parku.

Kompozycja

Kompozycja projektowanej przestrzeni na Placu Niepodległości została podyktowana istniejącą przestrzenią. Układ oparty jest na podłużnej osi kompozycyjnej przebiegającej niesymetrycznie przez plac, równolegle do jego dłuższych krawędzi, wzdłuż tej osi zostały rozstawione akcenty przestrzeni, maszty dla flag, pomnik, wzory w nawierzchni. Drugim ważnym kierunkiem determinującym układ kompozycji jest przekątna placu biegnąca od najbardziej wysuniętego na północ narożnika. Kierunek ten stanowi jednocześnie główny kierunek ruchu pieszych na placu. Przestrzeń – wnętrze placu wydzielają istniejące „ściany” budynków wzdłuż północno wschodniej krawędzi i drzewa wzdłuż południowej, projekt zakłada z dosadzenie drzew wzdłuż północnej krawędzi, dzięki temu plac zamknie się w ramie zielonych ścian.

W kompozycji przestrzeni parku utrzymano zastany układ, projekt głównie sprowadza się do korekty przebiegu alejek. Główną oś stanowi ulica Staszica, dodatkowo przez lekkie naprostowanie przebiegu istniejących ścieżek i ich nieznaczne przedłużenie, znaczenia naprała alejka w układzie północ-południe, łącząca plac z ”Jutrzenką” i dalej z ulicą Grunwaldzką. Dzięki swojemu osiowemu długiemu przebiegowi stanowi ona ważny element w konstrukcji kompozycji. Najważniejsze przestrzenie parku skupione są w pobliżu ulicy Staszica. Interesującym nowym elementem jest połać czerwono kwitnącego pięciornika która integruje różnorakie przestrzenie od pomnika Grunwaldzkiego po parking przy „Jutrzence.”
Motywem przewodnim w rozwiązaniach kompozycyjnych placu i detalicznych całości projektowanego terenu, jest trójkąt i trójkąty tworzące zygzaki, forma ta inspirowana jest łańcuchami szczytów tatrzańskich, których uproszczonym rysunkiem jest właśnie zygzak.
Zieleń

Projekt przewiduje pozostawienie i pielęgnacje starodrzewu, stanowi on bardzo cenny element przestrzeni, oraz wysoką wartość przyrodniczą. Krzewy istniejące na terenie parku w zależności od ich stanu należy wymienić, w niektórych przypadkach konieczne jest ich usunięcie ze względów kompozycyjnych , w innych zaś miejscach z tych samych względów wskazane jest dosadzenie nowych okazów. Konieczne jest wizualne i „dźwiękowe” odizolowanie zielenią przestrzeni parku od ulicy Grunwaldzkiej zwłaszcza na tyłach amfiteatru, oraz odizolowanie przestrzeni sportowej od terenów spacerowych, przez wzgląd na hałas. Gatunki, dosadzane to gatunki typowe dla regionu podhalańskiego ( mogą one być dobrane w odmianach również ozdobnych): Klon polny Acer campestre, klon zwyczajny Acer platanoides, leszczyna pospolita Corylus avellana , jesion wyniosły Fraxinus excelsior, porzeczka alpejska Ribes alpinum, świerk pospolity Picea bies, Kosodrzewina Pinus mugo ( mogą one być dobrane w odmianach również ozdobnych)

Oświetlenie

Projekt oświetlenia opiera się na dostosowaniu przestrzeni do bezpiecznego użytkowania po zmierzchu przy jednoczesnym możliwie najatrakcyjniejszym estetycznym efekcie. Zagospodarowanie uwzględnia kilka możliwości oświetlenia przestrzeni. Głównym źródłem światła są latarnie rozmieszczone na placu i wzdłuż alejek , zaprojektowane są one w stylistyce nawiązującej do regionalnych rozwiązań podhalańskich, . Światłem uzupełniającym i dekoracyjnym są punkty świetlne w posadzkach, murkach, ławkach, podświetlają one istotne elementy przestrzeni, np. budynki, drzewa, pomniki, jest to światło „dyskretne” ale stanowiące najistotniejszy element nocnej kompozycji
Mała architektura

Koncepcja zakłada również stworzenie ujednoliconego wizualnie systemu elementów małej architektury, które mogłyby się znaleźć nie tylko na placu, ale również na terenie parku. Ich nowoczesna forma stworzona przy jednoczesnym wykorzystaniu zakopiańskich inspiracji, pozostaje zgodna z duchem miejsca i tradycją. Główna idea kształtu elementów zaczerpnięta została z tradycyjnego zdobnictwa podhalańskiego, przy wykorzystaniu typowych dla miejsca materiałów – drewna, kamienia, i stali. I tak kolejno zaprojektowano ławki, latarnie, kosze na śmieci, ogrodzenia. Wszystkie elementy planuje się, jako formy stalowo-drewniane .

Infrastruktura techniczna

Odwodnienie nawierzchni placu będzie odbywać się za pomocą odpowiednio ukształtowanych spadków w posadce, sprowadzających wodę deszczową do systemów odwodnienia liniowego. Projekt placu oraz parku nie stwarza barier dla poruszania się osób niepełnosprawnych, ze względu na ukształtowanie przestrzeni w taki sposób aby w każde miejsce mogła się dostać osoba poruszająca się na wózku .

Rozwiązania materiałowe

Materiał nawierzchni placu to płyty z jasnego granitu o wymiarach 100 na 100 cm niektóre z nich są zdobione / polerowana powierzchnia tworząca wzór/, pasy biegnące od pergoli przez plac – ciemny bazalt, schody – ciemny granit, aleja – jasny granit, chodniki kostka granitowa, murki, bloki- siedziska ze szlachetnego betonu. Materiały nawierzchni na ternie parku, to ścieżki wylane z asfaltu z granitowym szerokim obrzeżem z trójkątnych płyt, otoczeni budynków płyty z jasnego granitu, podobnie jak teren placyku przy Poniku Grunwaldzkim. Murki i „murko-ławy „ na terenie parku zaprojektowano z betonu lub kamienia .

Elementy małej architektury to połączenie trzech materiałów: impregnowanego ciśnieniowo drewna, stali typu corten oraz stali emaliowanej proszkowo.