Właściwość miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego przy legalizacji samowoli budowlanej dokonanej przed 1995 rokiem
Właściwość miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego przy legalizacji samowoli budowlanej dokonanej przed 1995 rokiem.
Ze względu na czas wykonania budowy zakończonej przed 1995 rokiem likwidacja skutków samowoli budowlanej następuje na podstawie Prawa budowlanego z 1974 roku.
Zgodnie z art. 37 ust. 1 pkt 1 tej ustawy obiekty budowlane lub ich części, będące w budowie lub wybudowane niezgodnie z przepisami obowiązującymi w okresie ich budowy, podlegają przymusowej rozbiórce albo przejęciu na własność Państwa bez odszkodowania i w stanie wolnym od obciążeń, gdy terenowy organ administracji państwowej stopnia powiatowego stwierdzi, że obiekt budowlany lub jego część znajduje się na terenie, który zgodnie z przepisami o planowaniu przestrzennym nie jest przeznaczony pod zabudowę albo przeznaczony jest pod innego rodzaju zabudowę.
Samowola budowlana rozpatrywana w trybie art. 37 Pb z 1974 roku badana jest w oparciu o przepisy planistyczne obowiązujące w dacie orzekania. Celem przepisu art. 37 ust. 1 pkt 1 Prawa budowlanego jest eliminowanie samowoli budowlanej pozostającej w kolizji z przepisami o planowaniu przestrzennym. Zwrot obiekt budowlany lub jego część znajduje się na terenie, który zgodnie z przepisami o planowaniu przestrzennym nie jest przewidziany pod zabudowę albo przeznaczony jest pod innego rodzaju zabudowę sformułowany został w czasie teraźniejszym. Wykładnia językowa omawianego przepisu wskazuje zatem jednoznacznie, że do oceny stanu faktycznego co do przeznaczenia gruntu stosować należy stan prawny z daty orzekania o skutkach samowoli budowlanej, a nie z daty jej realizacji (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 października 2007 r., II OSK 1318/06, oraz z dnia 23 stycznia 2009 r., II OSK 4/08).
Zastosowana technika redakcyjna art. 37 ust. 1 pkt 1 wskazuje, że gdyby intencją ustawodawcy była ocena przeznaczenia terenu, na którym obiekt został samowolnie zbudowany, według przepisów obowiązujących w dacie jego realizacji, to przykładowo należałoby orzec nakaz rozbiórki budynku wzniesionego na terenie niegdyś nieprzeznaczonym pod zabudowę, ale obecnie na taki cel przeznaczonym, a jednocześnie należałoby legalizować taką samowolę, która powstała na terenie uprzednio przeznaczonym pod zabudowę, na którym obecnie jakakolwiek zabudowa jest niedopuszczalna.
Innymi słowy odnoszenie się przy dokonywaniu wykładni art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy - Prawo budowlane z 1974 roku do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, który już nie obowiązuje, nie jest właściwe. Podkreślić należy, iż Prawo budowlane z 1974 roku nie zawierało przepisów, które umożliwiłyby legalizację samowoli budowlanej, w przypadku niezgodności inwestycji z planem zagospodarowania przestrzennego. Przepis art. 37 ust. 1 pkt 1 Pb z 1974 roku należy rozumieć dosłownie.
- Po pierwsze - przymusowej rozbiórce podlegają samowolnie wybudowane obiekty, znajdujące się na terenie nieprzeznaczonym pod zabudowę. Tak więc w planie zagospodarowania przestrzennego nie musi być jasno określony zakaz zabudowy, wystarczy, gdy teren pod zabudowę nie jest przeznaczony.
- Po drugie - należy również rozebrać samowolnie wybudowany obiekt, gdy teren, na którym się znajduje, przeznaczony jest pod innego rodzaju zabudowę. W taki sposób wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 9 listopada 1998 roku, sygn. akt IV SA 2013/96 Zrealizowana samowolnie budowa na terenie nie przeznaczonym na ten cel w obowiązującym planie zagospodarowania przestrzennego, wypełnia dyspozycję art. 37 ust. 1 pkt 1 Prawa budowlanego z 1974 r. Konstatacja tego faktu nie tylko upoważniała organy nadzoru budowlanego obu instancji do wydania nakazu rozbiórki, lecz wręcz je do tego obligowała. Norma prawna, zawarta w dyspozycji powołanego wyżej przepisu, określa bowiem, iż podejmowane na jej podstawie decyzje mają charakter związany.
Autorzy:
Marta Kozak-Janik
