TR Warszawa – Teatr Dla Przyszłości

To historyczny moment dla zespołu TR Warszawa, który od 1997 roku pod kierunkiem artystycznym Grzegorza Jarzyny kreuje nowe idee i zjawiska teatralne, wprowadza je do głównego nurtu teatralnego w Polsce, a także buduje markę warszawskiego i polskiego teatru zagranicą. Siedziba jednego z najbardziej znanych polskich teatrów na świecie powstanie na Placu Defilad, w ścisłym centrum Warszawy, obok gmachu Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Budowa teatru TR Warszawa jest kolejną z szeregu inwestycji publicznych, realizowanych w ścisłym centrum Warszawy – w ramach projektu Nowe Centrum Warszawy.

Pozwolenie na budowę gmachu teatru uprawomocniło się pod koniec stycznia 2021 roku, otwierając drogę kolejnemu etapowi procesu inwestycyjnego. Wyłoniony w przetargu wykonawca wybuduje budynek teatru o całkowitej powierzchni niewiele ponad 15.000 m.kw., zaprojektowany przez pracownię architektoniczną Thomas Phifer and Partners z Nowego Jorku w partnerstwie z polską pracownią APA Wojciechowski oraz Buro Happold. Inżynierem kontraktu jest konsorcjum ECM Group Polska S.A. oraz Portico Project Management. Budowa finansowana jest z budżetu Miasta Stołecznego Warszawy.

Budynek TR Warszawa na Placu Defilad będzie jednym z najnowocześniejszych teatrów w Europie. W zaprojektowanym przez pracownię Thomas Phifer & Partners teatrze TR Warszawa znajdą się m.in. dwie sale teatralne (BIG BOX i BLACK BOX) o łącznej powierzchni 2 500 m.kw. (w tym sali BIG BOX z największą w Polsce sceną obrotową i modułową widownią na maksymalnie 700 miejsc), a także sale edukacyjne, ośrodek poszukiwań artystycznych, programów rezydencyjnych, studio audio, studio wideo, sale prób, w tym sala prób czytanych, przestronne foyer, restauracja i dwa bary. Każdego wieczoru w budynku teatru w wydarzeniach artystycznych będzie mogło wziąć kilkaset osób.

Budowa teatru TR Warszawa jest kolejną z wielu inwestycji publicznych, realizowanych w ramach projektu Nowe Centrum Warszawy. Jest to kolejny przykład inwestycji miasta w kulturę mimo niełatwych, także budżetowo, czasów. Dzięki działaniom modernizacyjnym i inwestycyjnym ścisłe centrum stolicy stanie się przestrzenią reprezentacyjną, spójną i zieloną, ale także otwartą, przyjazną, dostępną i bezpieczną dla wszystkich komentuje Aldona Machnowska-Góra, wiceprezydentka m. st. Warszawy.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej i teatr TR Warszawa 2019. Widok od strony Parku Świętokrzyskiego. Projekt Thomas Phifer

BUDYNEK TR WARSZAWA NA PLACU DEFILAD

Architektura budynku odzwierciedla wartości zespołu TR Warszawa, w szczególności otwartość rozumianą jako prowadzenie poszukiwań i podejmowanie ryzyka artystycznego, wprowadzanie w szeroki obieg nowych sposobów ekspresji teatralnej, a także transparentność, mobilność oraz likwidowanie barier. Jak mówi dyrektor artystyczny TR Warszawa Grzegorz Jarzyna, projekt inspirowany jest z jednej strony ideami teatru greckiego i doświadczeniami współczesnego teatru, zapoczątkowanego w XX wieku Wielką Reformą Teatralną, z drugiej – kilkunastoletnią praktyką TR Warszawa oraz poszukiwaniami nowych sposobów komunikacji międzyludzkiej i nowego języka teatralnego. Siedziba TR Warszawa ma być przestrzenią bezpieczną, przyjazną i łatwo dostępną dla wszystkich odbiorców i odbiorczyń. Architektura teatru odzwierciedli zróżnicowaną działalność TR Warszawa, łączącą teatr eksperymentalny z przedstawieniami dla szerokiej publiczności. Budynek na Placu Defilad pomieści dwie przestrzenie na spektakle, wydarzenia filmowe, muzyczne i widowiska interdyscyplinarne: BIG BOX (dużą salę) na maksymalnie 700 osób, w której będzie możliwość dowolnej konfiguracji przestrzeni scenicznej i widowni, w zależności od formatu i charakteru widowisk oraz znajdujący się na pierwszym piętrze BLACK BOX (małą salę) ze 150 miejscami siedzącymi.

Projekt teatru TR Warszawa 2020. Widok od strony Placu Defilad. Projekt Thomas Phifer Partners

Projekt teatru TR Warszawa 2022. Widok od strony Placu Defilad. Południowa elewacja. Projekt The Boundary

Unikalnym rozwiązaniem będą dwie bramy, które połączą główną przestrzeń sceniczną teatru z Placem Defilad i Parkiem Świętokrzyskim. Umożliwi to organizację koncertów i przedstawień na wzór imprez plenerowych. Dzięki zrównaniu podłogi sceny BIG BOX (dużą sceną) z poziomem placu oraz przeszkleniom w obu salach, miasto stanie się naturalnym tłem dla wydarzeń odbywających się wewnątrz budynku, jak i w plenerze. Zarazem teatr otworzy się na miasto, umożliwiając przechodniom podglądanie jego codziennej pracy.

W foyer teatru znajdzie się przestrzeń spotkań i miejsce odbywania się wydarzeń około programowych, a także restauracja, bistro, kasa biletowa i szatnia. Górne piętra w budynku to ośrodek poszukiwań artystycznych, programów rezydencyjnych i działań edukacyjnych, a także studio audio, studio wideo, sale prób, w tym sala prób czytanych; pomieszczenia techniczne i zaplecze znajdą się w środkowej części budynku oraz w jego podziemnych kondygnacjach.

Budynki muzeum i teatru połączone będą forum, zachęcającym, otwartym i pełnym życia miejscem działań kulturalnych i spotkań w otwartej przestrzeni. Proste, mocne fasady budynków wyznaczą krawędź dla nowo zaprojektowanego Placu Centralnego i nadają kształt bardziej kameralnemu forum, które będzie zarówno wejściem, dziedzińcem, jak i łącznikiem; integrującym muzeum i teatr z nowym Placem Centralnym oraz Parkiem Świętokrzyskim

Muzeum, teatr i forum stworzą spójną całość. Proste bryły budynków będą kontrastować zarówno z Pałacem Kultury i Nauki, jak i z komercyjną architekturą okolicy. Fasady, czerpiące inspiracje z abstrakcyjnych dzieł sztuki, będą uosabiać twórcze życie stolicy i podkreślą rolę Muzeum Sztuki Nowoczesnej i TR Warszawa w tworzeniu Nowego Centrum Warszawy.

INWESTYCJA TR WARSZAWA I MUZEUM SZTUKI NOWOCZESNEJ NA PLACU DEFILAD

TR Warszawa wraz z Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie od 2014 roku prowadzi inwestycję budowy na Placu Defilad. Budynki TR Warszawa i Muzeum są de facto jednym obiektem. Każdy z budynków zawiera w sobie funkcje teatralne i muzealne. I tak, w Muzeum Sztuki Nowoczesnej znajdują się elementy infrastruktury TR Warszawa, a w części teatru znajdują się parkingi, doki rozładunkowe i część drogi dojazdowej do muzeum. Oba budynki są też jedną całością kompozycyjną. Zgodnie z założeniami projektanta żaden z nich nie może funkcjonować bez drugiego.

Od kwietnia 2019 roku Muzeum Sztuki Nowoczesnej prowadzi budowę części muzealnej, która jest pierwszym etapem realizacji nowych siedzib muzeum i teatru na Placu Defilad, przyszłym Placu Centralnym. Kolejnym etapem tej inwestycji jest budowa budynku TR Warszawa. W lipcu 2020 roku teatr złożył wniosek o pozwolenie na budowę, który został pozytywnie rozpatrzony.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej i teatr TR Warszawa 2020. Widok na forum między budynkami. Projekt Thomas Phifer Partners

Projekt teatru TR Warszawa 2020. Widok od strony Pałacu Kultury i Nauki elewacja zachodnia. Projekt Thomas Phifer Partners

23 grudnia 2020 roku Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy wydał decyzję zatwierdzającą projekt budowlany i udzielił pozwolenia na budowę dla kompleksu architektonicznego Teatru TR Warszawa i Muzeum Sztuki Nowoczesnej (część TR Warszawa). Po uprawomocnieniu pozwolenia na budowę teatru TR Warszawa w styczniu 2021 roku teatr przystąpił do kolejnego etapu realizacji inwestycji na Placu Defilad tj. przebudowy przewodu wodociągowego oraz usunięcia kolizji istniejącej instalacji zewnętrznej wodociągowej (sieci polewaczkowej Pałacu Kultury i Nauki), która została zrealizowana przez Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta. Przygotowanie terenu budowy poprzedza rozpoczęcie także innych inwestycji w ścisłym sąsiedztwie działki 25/1 tj. budowy drogi gminnej 5 i 8 KDL realizowanej przez Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta oraz rewitalizacji Placu Defilad. W listopadzie 2021 r. TR Warszawa zakończył proces nasadzeń kompensacyjnych i zasadził 9 drzew oraz 68 m2 krzewów skwerze Mjr Bolesława Kontryma “Żmudzina”. 16 grudnia 2021 roku Rada Miasta Stołecznego Warszawy podjęła decyzję o zwiększeniu budżetu na budowę teatru TR Warszawa będącego częścią kompleksu muzealno-teatralnego na Placu Defilad – o 155 milionów złotych (do 2028 roku). Zmiana została przyjęta w Wieloletniej Prognozie Finansowej m.st. Warszawy na lata 2021-2050. 1 kwietnia 2022 roku został ogłoszony przetarg na Generalnego Wykonawcę teatru w trybie dialogu konkurencyjnego. Kolejne etapy procesu inwestycyjnego planowane na 2022 rok obejmują m.in. przeprowadzenie postępowania przetargowego na wybór Generalnego Wykonawcy teatru, a następnie rozpoczęcie robót budowlanych.

Projekt teatru TR Warszawa 2020. Widok od strony Pałacu Kultury i Nauki. Projekt Thomas Phifer Partners

Projekt teatru TR Warszawa 2020. Widok od strony Pałacu Kultury i Nauki elewacja zachodnia. Projekt Thomas Phifer Partners

NOWE CENTRUM WARSZAWY

Nowe Centrum Warszawy to wieloletni projekt zmian w centrum miasta realizowany w kilku etapach przez Miasto Stołeczne Warszawa. Dzięki działaniom modernizacyjnym i inwestycyjnym serce Warszawy stanie się przestrzenią nie tylko wielkomiejską, reprezentacyjną, spójną i zieloną, ale także otwartą, przyjazną, dostępną i bezpieczną dla wszystkich. Budowa Muzeum Sztuki Nowoczesnej i teatru TR Warszawa jest jedną z flagowych inwestycji w obszarze kultury w ramach projektu Nowego Centrum Warszawy.

CECHY BUDYNKÓW I ICH FUNKCJONALNOŚĆ

Kontekst miejski

Muzeum, teatr oraz znajdujące się między nimi forum tworzą spójną architektoniczno-urbanistyczną całość, zachowując jednocześnie wizualną odrębność od siebie nawzajem i od otoczenia. Fasady budynków, zaprojektowane z prostych materiałów, czerpiące inspiracje z abstrakcyjnych dzieł sztuki, uosabiają twórcze życie stolicy i podkreślają kluczową rolę Muzeum Sztuki Nowoczesnej i teatru TR Warszawa we współtworzeniu centrum kulturalnego Warszawy. Budynki różnią się od najbliższego otoczenia, symbolizując w ten sposób wyjątkowy moment w historii miasta.

Projekt teatru i muzeum obejmuje nie tylko budynki, ale także całościową wizję planu zagospodarowania przestrzennego – w obszarze ulic Świętokrzyskiej i Marszałkowskiej – uzupełnionej o nową infrastrukturę. Forum pomiędzy budynkami tworzy zachęcające, otwarte i pełne życia miejsce spotkań. Proste, mocne fasady budynków wyznaczają krawędź dla nowo zaprojektowanego Placu Centralnego i nadają kształt bardziej kameralnemu forum. Forum to tętniące życiem miejsce działań kulturalnych i spotkań w otwartej przestrzeni. Jest ono zarówno wejściem, dziedzińcem, jak i łącznikiem; integruje muzeum i teatr z nowym Placem Centralnym oraz Parkiem Świętokrzyskim.

Projekt teatru TR Warszawa 2022. Widok od strony forum i Muzeum Sztuki Nowoczesnej.. Część wschodniej elewacji. Projekt The Boundary

Architektura

Teatr jest mocno osadzony pomiędzy Placem Centralnym, Pałacem Kultury i Nauki oraz nowo powstającym muzeum. Jego ciemna, stalowa fasada przydaje budynkowi stałości, a perforacje elewacji dla okien i wrót do sceny głównej odsłaniają wnętrze tętniącej życiem od rana do późnych godzin wieczornych instytucji artystycznej. Muzeum, aktywnie działające w dzień, jest białe, jasne i lekkie. Tworzywo jego fasady jest nowoczesne i innowacyjne, odwołuje się do znajdującej się we wnętrzu sztuki współczesnej. Przeszklone partery budynków nadają bryłom lekkości i tworzą wrażenie delikatnego unoszenia się całości nad ulicą. Każdy z budynków ma swoją wyjątkową architektoniczną tożsamość, ale łączy je: skala, bliskość i przestrzeń pomiędzy nimi. Każda z fasad na swój sposób gra cieniem i światłem, obrazując przepływ czasu – od rana do nocy i przez poszczególne pory roku.

Autentyczność materiałów

Wybór prostych, autentycznych materiałów do budowy muzeum i teatru wyraźnie odróżnia je od pełnych przepychu fasad otoczenia. Oba są prawdziwe, ponadczasowe i wypróbowane. Wyrażają wyjątkową skalę, wagę, głębię i kunszt. Każdy z tych budulców nadaje fasadzie budynków swoisty kolor, ton i fakturę.

Projekt teatru TR Warszawa 2022. Widok od strony Pałacu Kultury i Nauki. Zachodnia elewacja. Projekt The Boundary

Projekt teatru TR Warszawa 2022. Widok od strony Parku Świętokrzyskiego. Część północnej elewacji. Projekt The Boundary

Projekt teatru TR Warszawa 2022. Widok od strony Pałacu Kultury i Nauki. Zachodnia elewacja. Projekt The Boundary

Program teatru i funkcje

Architektura teatru odzwierciedla zróżnicowaną działalność TR Warszawa, łączącą sztukę eksperymentalną i przedstawienia dla szerokiej publiczności. Budynek autorstwa pracowni architektonicznej Thomas Phifer & Partners w partnerstwie z pracownią APA Wojciechowski i

Buro Happold, mieści w sobie dwie przestrzenie, w których odbywać się mogą zarówno spektakle, jak i wydarzenia filmowe, muzyczne czy widowiska interdyscyplinarne. Przestrzeń sceny głównej mieści maksymalnie do 700 miejsc siedzących, a znajdującą się na pierwszym piętrze mała scena 150 miejsc siedzących. W przestrzeni sceny głównej istnieje możliwość dowolnej konfiguracji przestrzeni scenicznej i widowni – w zależności od formatu i charakteru wydarzenia. Budynek teatru wyposażony jest w nowoczesną technologię, pozwalającą na szybką zmianę repertuaru i prezentowanie zarówno spektakli wielkoformatowych, dużych koncertów, wydarzeń filmowych i wydarzeń interdyscyplinarnych, jak i realizacji zaawansowanych technologicznie streamingów, kameralnych form artystycznych, prac eksperymentalnych, czy małych form muzycznych. Budynek łączy się z Placem Defilad i Parkiem Świętokrzyskim poprzez dwie bramy prowadzące do sceny głównej. Wysokie na 14 metrów bramy północna i południowa otwierane są na całej swej wysokości, dzięki czemu możliwa będzie organizacja plenerowych wydarzeń artystycznych, w skali niespotykanej dotąd w Polsce. Dzięki przeszklonym ścianom oraz zrównaniu podłogi sceny głównej z poziomem Placu Defilad, tkanka miejska w centrum Warszawy staje się naturalnym tłem dla wydarzeń odbywających się zarówno wewnątrz budynku, jak i w plenerze. Przechodzące przez Plac Defilad osoby będą mogły obserwować próby i codzienne przygotowania do rozpoczęcia spektakli oraz innych wydarzeń kulturalnych. Główne wejście do TR Warszawa mieści się od strony forum. W foyer teatru znajduje się przestrzeń spotkań i miejsce odbywania się wydarzeń około programowych, a także restauracja, bistro, kasa biletowa i szatnia. Przestrzeń foyer teatru otwarta i dostępna dla mieszkanek i mieszkańców miasta oraz gości i gościń odwiedzających stolicę przez cały dzień, także długo po zakończeniu spektaklach teatralnych i innych wydarzeń artystycznych. Górne piętra w budynku to ośrodek poszukiwań artystycznych, programów rezydencyjnych i działań edukacyjnych, a także studio audio, studio wideo, sale prób, w tym sala prób czytanych. Pomieszczenia techniczne i zaplecze teatru znajdą się w środkowej części budynku oraz w jego podziemnych kondygnacjach. W podziemiach teatru znajdują się również dojazdy do doków magazynowych Muzeum Sztuki Nowoczesnej, magazyny i pracownie teatralne oraz garaż podziemny z miejscami parkingowymi dla osób z niepełnosprawnościami, przeznaczony do użytkowania przez teatr i muzeum.

Funkcje muzeum

Muzeum uznaje za priorytet dostępność przestrzeni publicznej i tak zaprojektowana została jego siedziba. Zadaniem przestrzeni parteru Muzeum będzie stworzenie nowej jakości tej części miasta, którego tkanka zachęca do codziennego, komfortowego spędzania czasu poprzez kontakt z kulturą. Ma temu sprzyjać relacja z zadrzewioną ulicą i powiększonym znacznie w kierunku Muzeum Parkiem Świętokrzyskim. Odwiedzający mogą łatwo dostać się do budynku ze wszystkich stron. Przeszklony parter budynku zaprasza gości do wnętrza. Znajdują się tam: widoczne z zewnątrz, otwarte i ogólnodostępne audytorium i przestrzenie edukacyjne oraz tzw. galeria szybkiego reagowania, a także bistro, księgarnia i przestronna klatka schodowa, łącząca ten poziom z położonymi wyżej przestrzeniami wystawienniczymi. Główne przestrzenie wystawowe muzeum usytuowano na pierwszym i drugim piętrze wokół centralnej otwartej klatki schodowej. Na każdej z nich umieszczono po dwa zespoły połączonych ze sobą galerii. Galerie na najwyższej kondygnacji zostaną doświetlone światłem rozproszonym poprzez świetliki rozmieszczone w przestrzeni dachu. Na pierwszej kondygnacji podziemnej zaprojektowano: kino z widownią mieszczącą 150 osób, a także dodatkową przestrzeń edukacyjną, pracownie konserwatorskie, magazyny. Ciągi sal wystawowych są przetykane tzw. city rooms czyli „pokojami z widokiem”, gdzie zwiedzający mogą odpocząć, ale także spojrzeć na miasto z zupełnie nowej perspektywy. Budynek stwarza warunki do indywidualnej kontemplacji, a jednocześnie pozostaje otwarty na potrzeby licznej publiczności.