Podmiot umowy: zamawiający i projektujący

Stronami umowy o świadczenie usług architektonicznych są zamawiający i projektujący czyli architekt. Zamawiającym może być zarówno osoba fizyczna jak i osoba prawna w myśl przepisów Kodeksu cywilnego. Natomiast architektem może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca stosowne uprawnienia.

Istnieje możliwość zawarcia umowy o sporządzenie projektu budowlanego z firmą architektoniczną będącą osobą prawną jednakże samo wykonanie przedmiotu umowy musi zostać wykonane przez Architekta czyli osobę fizyczną posiadającą stosowne uprawnienia.

Zobacz także: Wzór umowy o projekt budowlany

Architekt

Projektant jest uczestnikiem procesu budowlanego w rozumieniu ustawy Prawo budowlane. Uprawnienia do wykonywania zawodu są określone w rozdziale drugim ustawy Prawo budowlane dotyczących samodzielnych funkcji w budownictwie . Aby móc wykonywać zawód architekta-projektanta trzeba spełnić następujące warunki:

• uzyskać dyplom ukończenia wyższych studiów w zakresie architektury,
• odbyć dwuletnią praktykę przy opracowaniu projektów architektonicznych,
• odbyć roczną praktykę na budowie,
• zdać egzamin państwowy ze znajomości Prawa budowlanego oraz ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym.

Architekt, który spełnił powyższe warunki otrzymuje uprawnienia do projektowania wydane przez wojewodę. Upoważnienia uprawniają do podpisywania projektów budowlanych niezbędnych do uzyskania pozwolenia na budowę.

Zgodnie z rozporządzeniem z dnia 28 kwietnia 2006 roku Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie uprawnienia budowlane do projektowania w odpowiedniej specjalności uprawniają do sporządzania projektu zagospodarowania działki lub terenu, w zakresie danej specjalności.

Uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej bez ograniczeń uprawniają do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym w zakresie:
1) sporządzania projektu architektoniczno-budowlanego w odniesieniu do architektury obiektu lub
2) kierowania robotami budowlanymi w odniesieniu do architektury obiektu.

Uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej w ograniczonym zakresie uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym o kubaturze do 1.000 m3 na terenie zabudowy zagrodowej. Wyróżniamy następujące rodzaj uprawnień:

• Uprawnienia budowlane do projektowania w odpowiedniej specjalności,
• Uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej bez ograniczeń,
• Uprawnienia budowlane w specjalności konstrukcyjno-budowlanej bez ograniczeń,
• Uprawnienia budowlane w specjalności drogowej bez ograniczeń,
• Uprawnienia budowlane w specjalności mostowej bez ograniczeń,
• Uprawnienia budowlane w specjalności kolejowej bez ograniczeń,
• Uprawnienia budowlane w specjalności wyburzeniowej bez ograniczeń,
• Uprawnienia budowlane w specjalności telekomunikacyjnej bez ograniczeń,
• Uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych bez ograniczeń,
• Uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych bez ograniczeń.

Jak wypowiedział się w wyroku z dnia 19 lutego 2009 roku, sygn. akt II SA/Rz 443/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie Udzielenie uprawnień budowlanych określonej osobie jest jednocześnie gwarancją i świadectwem, że ta osoba ma odpowiednie kwalifikacje zawodowe i może ponosić pełną odpowiedzialność za wykonywaną pracę w określonym zakresie.

Zamawiający

Osoba fizyczna posiada zdolność prawną, co oznacza, iż może być podmiotem stosunków prawnych (praw i zobowiązań). Osoby fizyczne posiadają zdolność do czynności prawnych . Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się po osiągnięciu pełnoletniości , ograniczoną zdolność do czynności prawnych od chwili ukończenia lat 13. Osoba fizyczna po ukończeniu 13 roku życia może zostać całkowicie pozbawiona zdolności do czynności prawnych, czyli zostać ubezwłasnowolniona całkowicie. Pełnoletni może zostać częściowo pozbawiony zdolności do czynności prawnych, czyli zostać ubezwłasnowolniony częściowo.

Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna.

Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.

Ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może sama potwierdzić umowę po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych.

Strona, która zawarła umowę z osobą ograniczoną w zdolności do czynności prawnych, nie może powoływać się na brak zgody jej przedstawiciela ustawowego. Może jednak wyznaczyć temu przedstawicielowi odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.

Osoba prawna posiada osobowość prawną, nabywa więc zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych oraz odpowiednio zdolność sądowa i procesową.

W Polsce kwestie wspólne dla wszystkich osób prawnych są regulowane przez Kodeks cywilny, który też ustanawia jedną z tych osób, o specjalnym statusie - Skarb Państwa. Inne kategorie osób prawnych są ustanawiane przez ustawy szczególne. Do najważniejszych z nich należą:

• spółki kapitałowe (Kodeks spółek handlowych), w tym:

o spółka akcyjna ,
o spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ,

• spółdzielnia (Prawo spółdzielcze ),
• przedsiębiorstwo państwowe (ustawa o przedsiębiorstwach państwowych),
• jednostki samorządu terytorialnego: gmina , powiat , województwo (ustawy o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym i o samorządzie województwa),
• kościół i poszczególne jego jednostki organizacyjne - diecezje, parafie, organizacje kościelne itp. (ustawy regulujące status poszczególnych wyznań),
• wyższa uczelnia (Prawo o szkolnictwie wyższym),
• fundacja (ustawa o fundacjach),
• państwowa lub samorządowa instytucja kultury , (ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej),
• jednostka badawczo-rozwojowa (ustawa o jednostkach badawczo-rozwojowych),
• partia polityczna (ustawa o partiach politycznych),
• stowarzyszenie rejestrowe (Prawo o stowarzyszeniach),
• samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej (ustawa o zakładach opieki zdrowotnej),
• związek zawodowy (ustawa o związkach zawodowych).

Osobami prawnymi nie są m.in.:

• spółka cywilna,
• spółki osobowe, w tym:

o spółka jawna,
o spółka partnerska,
o spółka komandytowa,
o spółka komandytowo-akcyjna,

• stowarzyszenie zwykłe,
• wspólnota mieszkaniowa,
• organy władzy państwowej z aparatami towarzyszącymi (z niektórymi wyjątkami, jak np. fundusze celowe, jednostki samorządu terytorialnego, instytucje kultury),
• oddział osoby prawnej,

jednak niektóre z powyższych podmiotów posiadają pewne cechy osoby prawnej (tzw. ułomną osobowość prawną).
Zgodnie z art. 39. § 1 Kodeksu cywilnego „Kto jako organ osoby prawnej zawarł umowę w jej imieniu nie będąc jej organem albo przekraczając zakres umocowania takiego organu, obowiązany jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania.” § 2. „Przepis powyższy stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy umowa została zawarta w imieniu osoby prawnej, która nie istnieje.”