Zmiany w Dyrektywie EPBD ws. charakterystyki energetycznej budynków

W dniu 19 czerwca 2018 r. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej opublikowano dyrektywę 2018/844/UE, zmieniającą dyrektywę 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) i dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej (EED). Celem zmian jest usprawnienie realizacji polityki poprawy jakości energetycznej budynków.

W zmianach, jakie wprowadza nowa dyrektywa, położono nacisk na dalszą stymulację tempa wzrostu renowacji istniejących budynków m.in. poprzez opracowanie długoterminowych strategii renowacji zasobów budowlanych w Europie, opartych o krajowe plany działania na rzecz dekarbonizacji budynków oraz rozpowszechnienie stosowania inteligentnych technologii i automatyzacji w budynkach, które umożliwią ich wydajne funkcjonowanie.

Nowe definicje

Dyrektywa wprowadza kilka nowych definicji: „systemu automatyki i sterowania budynku”, „systemu ogrzewania”, „źródła ciepła”, „umowy o poprawę efektywności energetycznej” i „mikrosystemu wydzielonego” oraz rozwija już istniejącą definicję „systemu technicznego budynku”, na który składać się mają dodatkowo „systemy automatyki i sterowania w budynku, wytwarzania energii elektrycznej na miejscu (…), w tym systemy wykorzystujące energię ze źródeł odnawialnych”. Nowe definicje porządkują i ułatwiają zrozumienie treści wprowadzonych dalej zapisów, jednak nie wyczerpują znaczenia pojęć, jakie tłumaczą. Na przykład przez „system ogrzewania”, zgodnie z dyrektywą, należy rozumieć kombinację elementów służących obróbce powietrza w pomieszczeniach, „za pomocą których temperatura jest podwyższana”. Głównym zadaniem systemów ogrzewania w budynkach jest jednak stworzenie odpowiednich warunków komfortu cieplnego w pomieszczeniach, poprzez kształtowanie temperatury odczuwalnej, na którą składa się temperatura powietrza oraz temperatura promieniowania przegród. Systemy ogrzewania mogą składać się więc z elementów kształtujących oba te parametry, jak np. nagrzewnice powietrza i grzejniki konwekcyjne, a także grzejniki ogrzewania płaszczyznowego i promienniki ciepła. Definicja „źródła ciepła” natomiast nie zawiera m.in. możliwości uzysku ciepła użytkowego w procesie przetwarzania energii promieniowania słonecznego w ciepło na drodze konwersji fototermicznej, którą wykorzystuje się np. w kolektorach słonecznych. Rozbudowana definicja „systemu technicznego budynku” nie wyróżnia zaś infrastruktury wbudowanej w budynek dla potrzeb elektromobilności, która zgodnie z art. 8 tejże dyrektywy ma stać się immanentnym elementem budynków wyposażonych w odpowiednio dużą liczbę miejsc parkingowych.

Krajowe plany renowacji budynków

Artykułem 2a przeniesiono do dyrektywy EPBD artykuł 4 dyrektywy EED, w którym dodano nowe wymagania wobec długoterminowych strategii wspierania inwestycji w renowację zasobów budowlanych w krajach członkowskich. Główną zmianą jest nałożenie obowiązku, aby strategie te zawierały plan działania i politykę państw członkowskich prowadzące do osiągnięcia celu na 2050 r., jakim jest zredukowanie emisji gazów cieplarnianych w Unii o 80-95% w porównaniu z 1990 r, zapewnienie wysokiej efektywności energetycznej i dekarbonizacja budynków oraz przekształcenie ich w budynki o niemal zerowym zużyciu energii. Osiągnięcie celu głównego mają ułatwić ustalone i zamieszczone w krajowych planach działania orientacyjne cele pośrednie na lata 2030, 2040 i 2050, stanowiące kluczowe etapy realizacji inwestycji w renowację zasobów budowlanych.

Wskaźnik inteligentnego działania i infrastruktura e-mobilności

Dyrektywa upoważnia Komisję Europejską do opracowania do dnia 31 grudnia 2019 r. „programu Unii w zakresie oceny gotowości budynków do obsługi inteligentnych sieci”, który stanie się uzupełnieniem do tejże dyrektywy. Ocena (wskaźnik) gotowości budynków do obsługi inteligentnych sieci ma odzwierciedlać cechy budynku, związane z jego wyposażeniem technicznym. Oceniana będzie m.in. zdolność budynków do dostosowania funkcjonowania obiektu do potrzeb jego użytkowników oraz możliwość wsparcia sieci energetycznych w zakresie elastyczności zapotrzebowania budynku na energię elektryczną oraz potencjał do aktywnego uczestnictwa i reagowania na zmiany zapotrzebowania sieci, poprzez zdolność redukcji i przesuwania obciążeń (ang. Demand Side Response, DSR).

Zwiększono wymagania dotyczące elementów składających się na system ogrzewania budynków. Każdy budynek nowy oraz istniejący, w którym wymieniane jest źródło ciepła, ma zostać wyposażony w samoregulujące się urządzenia do indywidualnej regulacji temperatury w poszczególnych pomieszczeniach lub strefie ogrzewanej modułu budynku, jeżeli jest to możliwe z technicznego i ekonomicznego punktu widzenia. Wprowadzenie tego wymogu umożliwi lepszą regulację i dostosowanie parametrów pracy systemów ogrzewania do chwilowego zapotrzebowania na ciepło w pomieszczeniach lub całych strefach budynków, uwzględniając harmonogram ich pracy i dynamikę cieplną.

Infrastruktura budynkowa, składająca się z nowych i innowacyjnych technologii, może zostać rozbudowana i wykorzystana do dekarbonizacji innych sektorów gospodarki, takich jak np. transport. Dyrektywa wprowadza bowiem obowiązek stosowania punktów ładowania pojazdów elektrycznych w miejscach parkingowych znajdujących się wewnątrz lub przylegających do budynków. Wymóg ten dotyczy wszystkich nowych i gruntownie modernizowanych budynków, wyposażonych w co najmniej 10 miejsc parkingowych oraz od 2025 r. wszystkich istniejących budynków niemieszkalnych dysponujących więcej niż 20 miejscami parkingowymi, przy czym minimalną liczbę punktów ładowania w tych obiektach określi każde z państw członkowskich we własnym zakresie. Minimalne wymagania określone przez dyrektywę dla nowych i poddawanych istotnym renowacjom budynków stanowią, iż budynki niemieszkalne będą musiały posiadać co najmniej jeden punkt ładowania pojazdów na każde 10 miejsc parkingowych, natomiast budynki mieszkalne wyposażane będą w okablowanie umożliwiające instalację tego typu punktów na każdym miejscu parkingowym. Uproszczeniu mają ulec ewentualne bariery legislacyjne w państwach członkowskich, regulujące procedury udzielania pozwoleń i warunków stosowania tego typu instalacji w budynkach.

Świadectwa charakterystyki energetycznej

Rozszerzona została rola świadectw charakterystyki energetycznej budynków. Porównanie świadectw charakterystyki energetycznej budynku, wydanych przed i po wdrożeniu prac renowacyjnych, uznano za wiarygodną metodę (na równi np. z wynikami audytu energetycznego) oceny efektu poprawy efektywności energetycznej zmodernizowanego budynku. Od wykazanej w ten sposób oszczędności energii uzależnione będzie przyznanie i wielkość środków publicznych przeznaczonych na sfinansowanie prac renowacyjnych.

Informacje o zmierzonym lub obliczonym zużyciu energii, zawarte w sporządzonych świadectwach charakterystyki energetycznej budynków, stanowić będą dane, które w postaci zagregowanej i anonimowej mogą zostać udostępniane do wykorzystania ich w celach statystycznych i badawczych.

Przeglądy systemów ogrzewania i klimatyzacji

Zwiększono z 20 kW do 70 kW dla systemów ogrzewania oraz z 12 kW do 70 kW dla systemów klimatyzacji, minimalną znamionową moc użyteczną urządzeń w tych systemach, która kwalifikuje te systemy do obowiązkowego regularnego przeglądu ich pracy. Alternatywą dla przeprowadzanych przeglądów jest wyposażenie systemów ogrzewania i klimatyzacji budynków w inteligentne systemy automatyki i sterowania, których funkcjonalność ma obejmować m.in.:

• monitorowanie, rejestrowanie i analizowanie zużycia energii;
• monitorowanie efektywności energetycznej budynku, poprzez określanie sprawności systemów i informowanie osoby odpowiedzialnej za obiekt w przypadku wykrycia usterek lub konieczności wykonania przeglądu;
• optymalne zarządzanie infrastrukturą techniczną budynku i integrację zainstalowanych w nim systemów.

Wyróżnione przez dyrektywę cechy systemów automatyki i sterowania infrastrukturą techniczną budynków posiadają stosowane obecnie informatyczne systemy zarządzania budynkiem BMS (ang. Building Management System) i BEMS (ang. Building and Energy Management System). W ciągu kilku ostatnich lat stały się one powszechnie wykorzystywanym wyposażeniem większości oddawanych do użytkowania nowych budynków komercyjnych i ze względu na swoją funkcjonalność wykazały olbrzymi potencjał do oszczędności energii i możliwości poprawy efektywności energetycznej tych obiektów. Dyrektywa zakłada obowiązek montażu tego typu systemów do 2025 r. we wszystkich budynkach niemieszkalnych, które wyposażone są w systemy ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji o znamionowej mocy użytecznej urządzeń ponad 290 kW.
Nowa dyrektywa wchodzi w życie z dniem 9 lipca 2018 r., a państwa członkowskie mają 20 miesięcy (tj. do 10 marca 2020 r.) na przeniesienie jej zapisów do prawa krajowego.