Muzeum YATENGA w Żorach

Yatenga – Centrum Kultur Świata to budynek łączący wiele funkcji - muzeum, salę konferencyjną, restaurację, sale edukacyjne, sklep, ścianę wspinaczkową, ogród zabaw dla najmłodszych.

Idea zawarta w nazwie znajduje odzwierciedlenie w kompozycji, symbolice i zastosowanych materiałach i technikach budowlanych, co sprawia, że Yatenga jest nowatorską w światowej skali próbą wcielenia w życie zasad ekoarchitektury – operującej alternatywnymi, naturalnymi metodami budownictwa określanych skrótem low-tech. Jednocześnie Yatenga ma stać się po prostu żywym i atrakcyjnym miejscem zarówno dla mieszkańców Żor, jak i dla odwiedzających ją gości ze Śląska, Polski, Europy i miejmy nadzieję – całego świata.

Widok z gościńca; projekt: Barbara Grąbczewska, Oskar Grąbczewski, Marcin Mateusz Kołakowski

Forma i funkcja – organizacja przestrzenna Yatengi
Yatenga składa się z wyodrębnionych przestrzennie bloków funkcjonalno-przestrzennych :

• zespołu sal wystawienniczych (B),
• zespołu edukacyjno-biurowego (C),
• sali konferencyjnej (D),
• zespołu wejściowego (E)
• pokoi gościnnych (F) połączonych wspólną przestrzenią gościńca (A).

Bloki B,C i E to pokryte zielonymi dachami organiczne formy „wycięte” krzywoliniowo prowadzonymi ścianami z ubijanej gliny lub ze słomy tynkowanej gliną. Sala konferencyjna to kopuła układana z suszonych cegieł – największa tego typu konstrukcja na świecie. Wyodrębnioną część bloku B stanowi wieża – unosząc się nad całym muzeum mieści w sobie w jednej części schody i windę, w drugiej- ścianę wspinaczkową. Pokoje gościnne są ukształtowane na podobieństwo wioski afrykańskiej – zespół kopuł połączonych wspólnym hallem.

Łączący wszystko gościniec - to rozświetlona od góry wielofunkcyjna przestrzeń , przekryta lekkim dachem o konstrukcji drewnianej.

Funkcjonalny, ekologiczny... i symboliczny wymiar architektury glinianej.

Podstawowy materiał z którego powstanie Yatenga – glina - otwiera drogę do odmiennego spojrzenia na cały projekt i jego wykonanie.

Architektura z gliny ma szanse stać się oryginalnym tłem i zarazem eksponatem samym w sobie, towarzyszącym „właściwej” wystawie. Będzie to realne namacalne unaocznienie świata, do którego chcemy wprowadzić gości Centrum.

Architektura z gliny, której tradycje rozwijały się przez tysiące lat w Afryce (ale przecież nie tylko), została ponownie odkryta po wojnie przez egipskiego Architekta Hassana Fathiego. To on zaczął ją badać odkrywać na nowo w latach 50. tworząc faktyczny renesans myślenia o tej architekturze. Okazało się, że stosowanie tego materiału niesie ze sobą wiele korzyści technologicznych, ekonomicznych, zdrowotnych, które są zaprzepaszczane przez „betonową” architekturę.

Widok z sali konferencyjnej; projekt: Barbara Grąbczewska, Oskar Grąbczewski, Marcin Mateusz Kołakowski

Obecnie renesans gliny w architekturze wynika też z ważnego tematu jakim stała się ekologia. Tak oto ta technologia stała się realnym wkładem krajów nieprzemysłowych dla kultury światowej. Prace Fathiego zainspirowały wielu twórców z krajów „bogatych”. W historii architektury powstało zjawisko niezwykle rzadkie. Kraje uboższe zaczęły wpływać na kulturę i sztukę krajów bogatszych. Miłośnicy gliny i Fathiego pojawili się w Niemczech, we Francji i USA. Okazało się, że możemy się czegoś nauczyć i transfer kulturowy nie musi być jednostronny i polegać na sprzedawaniu produktów z krajów bogatych do biednych. Dlatego wybór gliny ma tu znaczenie symboliczne i nie do przecenienia.

W czasach gdy problemy ekologiczne stały się bardzo ważne, architektura z gliny zaczyna być traktowana jako poważna alternatywa ze względu na niską energochłonność i możliwość stuprocentowego recyklingu. Tworzy ona niezwykle korzystny mikroklimat wnętrz.

Atutem glinianej architektury jest wreszcie jej niezwykła plastyczność stwarzająca wręcz nieograniczone możliwości formalne.

Współpraca międzynarodowa

Widok - wystawa stała; projekt: Barbara Grąbczewska, Oskar Grąbczewski, Marcin Mateusz Kołakowski

Yatenga wpisuje się w rodzącą się sieć prężnych, żywych ośrodków promujących kontakt z innymi kulturami poprzez rozwijanie architektury naturalnej. Przykładami jest tu chociażby CraTerre we Francji albo Muzeum gliny na niemieckim Pomorzu.

Konsultantem projektu Yatenga jest profesor Gernot Minke – szef Ośrodka Budynków Eksperymentalnych w Kassel, uznawany obecnie za najwybitniejszego specjalistę w dziedzinie alternatywnych i ekologicznych technik budowlanych na świecie. Niemieckie realizacje profesora Minke są dowodem na możliwości bezproblemowej adaptacji technik budowlanych i rozwiązań architektonicznych wywodzących się z innych obszarów świata do warunków europejskich.

----

Informacje techniczne:

Muzeum YATENGA Spotkania Kultur Świata w Żorach

• Adres inwestycji: Żory, ul. Katowicka
• Inwestor: Gmina Miejska Żory, Muzeum Miejskie w Żorach
• Autorzy: Barbara Grąbczewska, Oskar Grąbczewski, Marcin Mateusz Kołakowski
• Powierzchnia zabudowy: 3 995 m2
• Kubatura: 38 792 m3
• Projekt: 2008
• Realizacja: 2012

(fragment opisu autorskiego)