Park Pamięci Wielkiej Synagogi

Głównym elementem aranżacji parku jest mozaika z czterdziestu szarych płyt piaskowca. Ich nieregularny układ nawiązuje do pozostałości dawnej synagogi. Projekt znalazł się w finale Mies van der Rohe Award of the European Communities 2022.

Piękny odpad przemysłowy - szare płyty piaskowca z niezliczoną ilością nieregularnych cięć stały się motywem przewodnim Parku Pamięci, symbolizując ruiny nieistniejącej już Wielkiej Synagogi (1863-1939) oraz „ścieżki życia” wielokulturowej społeczności, które niegdyś przecinały się w tym miejscu.

Nawiązania do zburzonej 80 lat temu świątyni przybierają w nowym projekcie różne formy. Obrys dawnej synagogi wyznacza wąski krawężnik, oddzielający wnętrze parku od otaczającej go gęstej zieleni. Wejścia do parku dostosowane są do istniejących ciągów komunikacyjnych, dodatkowo oprawiając dwa lokalne zabytki urbanistyczne - kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i Sanktuarium Najświętszej Maryi Panny Wspomożycielki Wiernych. Nowy plac otwiera się na malowniczą panoramę wałów rzeki Soły.

Park Pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu - NArchitekTURA / Bartosz Haduch - finalista Mies van der Rohe Award 2022

Park Pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu - NArchitekTURA / Bartosz Haduch - finalista Mies van der Rohe Award 2022

Motyw przewodni projektu - płyty z szarego piaskowca

Głównym elementem aranżacji parku jest mozaika z czterdziestu szarych płyt piaskowca. Ich nieregularny układ nawiązuje do pozostałości dawnej synagogi (zwłaszcza jej posadzki, wykonanej z podobnego materiału kamiennego). Poszczególne płyty tworzą ścieżki prowadzące do innych elementów parku. Nowa przestrzeń ma charakter otwarty, pozwalający na różne sposoby użytkowania, upamiętniania i interpretowania.

Park Pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu - NArchitekTURA / Bartosz Haduch - finalista Mies van der Rohe Award 2022

Park Pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu - NArchitekTURA / Bartosz Haduch - finalista Mies van der Rohe Award 2022

Ilustracja tytułowej idei "ścieżek życia" przejawia się przede wszystkim w postaci unikalnego rozwiązania materiałowego. Płyty z szarego piaskowca o wymiarach 120 x 220 cm ozdobione są "fryzem" złożonym z niezliczonych rowków o różnej głębokości. Te wycięte w kamieniu linie tworzą rodzaj swoistego "reliefu", który zmienia swój wygląd w zależności od kąta padania promieni słonecznych i ich intensywności, czy też warunków atmosferycznych - deszczu, śniegu itp. Co ciekawe, ten geometryczny wzór nie jest efektem pracy architektów wykorzystujących najnowsze technologie, ale powstał zupełnie przypadkowo. W kamieniołomie te wielkie płyty służyły jako podkłady do cięcia mniejszych formatów i nikt nigdy nie wpadł na pomysł, by wykorzystać je w budownictwie. Sklasyfikowane jako odpad przemysłowy, zostały ponownie wykorzystane i "przywrócone do życia" w mieście Oświęcim - w geście sprzeciwu wobec nadmiernej eksploatacji zasobów naturalnych.

Park Pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu - NArchitekTURA / Bartosz Haduch - finalista Mies van der Rohe Award 2022

Park Pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu - NArchitekTURA / Bartosz Haduch - finalista Mies van der Rohe Award 2022