Toyo Ito - laureat Nagrody Pritzkera 2013

Toyo Ito - 71-letni, japoński architekt, został laureatem Nagrody Pritzkera w roku 2013. Jest to szósty japoński laureat tej prestiżowej nagrody. Jego poprzednicy to Kenzo Tange (1987), Fumihiko Maki (1993), Tadao Ando (1995) oraz zespół Kazuyo Sejima i Ryue Nishizawa (2010).

Oficjalna ceremonia wręczenia nagrody odbędzie się 29 maja 2013 roku, w Bostonie, w Bibliotece im. Johna F. Kenedy'ego.

Przewodniczący jury Nagrody Pritzkera Lord Palumbo, przemawiając ze swojego domu w Wielkiej Brytanii, uzasadniając wybór tegorocznego laureata powiedział: W ciągu całej swojej kariery, Toyo Ito stworzył zbiór prac, które łączy innowacyjne podejście do projektów architektonicznych i doskonała ich realizacja. Tworząc architekturę ponad 40 lat, z sukcesem zrealizował szereg bibliotek, domów, parków, teatrów, sklepów, budynków biurowych i pawilonów, za każdym razem starając się zwiększyć możliwości architektury. Profesjonalizm i unikalny talent poświęcił poszukiwaniu nowych możliwości w każdym realizowanym zleceniu i miejscu.

Toyo Ito, komentując informację o otrzymaniu nagrody tak opisał swoją pracę: Architektura jest ograniczona przez szereg uwarunkowań społecznych. Zawsze projektowałem architekturę, biorąc pod uwagę, że byłaby lepiej zrealizowana jeśli uwolnilibyśmy się chociaż trochę ze wszystkich tych ograniczeń. Natomiast kiedy budynek zostaje zrealizowany, boleśnie doświadczam swojej niedoskonałości, co z kolei napełnia mnie energią do podjęcia wyzwania jakim jest następny budynek. Prawdopodobnie proces ten będzie się powtarzał bezustannie. Dlatego też nigdy nie naprawię swojego stylu architektonicznego i nigdy nie będę zadowolony ze swojej pracy.

Toyo Ito - informacje biograficzne

Urodził się w 1941 roku w Korei Południowej w Seulu, gdzie jego ojciec pracował jako biznesmen. Do Japonii rodzina powróciła dwa lata później. Na studia architektoniczne dostał się na Uniwersytecie w Tokio w 1965 roku. Swoją pracownię założył w 1971 roku; ostatecznie nazwana została Toyo Ito & Associates Architects.

Jest laureatem wielu nagród architektonicznych. Między innymi w 2010 roku otrzymał 22. Nagrodę Praemium Imperiale im.Księcia Talamatdsu, w 2006 roku Złoty Medal, Królewskiego Instytuty Wielkiej Brytanii, a także w 2002 roku Złotego Lwa za Całokształt Twórczości podczas 8. Międzynarodowego Biennale w Wenecji. Nazywając go twórcą budynków ponadczasowych, jury Nagrody Pritzkera zacytowało słowa Toyo Ito, że wręcza mu nagrodę za zaszczepienie w swoich projektach wymiaru duchowego i poetyki, która wkracza we wszystkie jego dzieła.
Jego projekty prezentowane były w muzeach na całym świecie: w Wielkiej Brytanii, Danii, USA, Francji, Włoszech, Chile, Tajwanie i Belgii.

Jednym z pierwszych projektów Toyo Ito był dom, zaprojektowany w 1971 roku na przedmieściach Tokio, nazwany Dom Aluminiowy. Jego konstrukcja była drewniana i całkowicie pokryta aluminium. Większość jego wczesnych prac, to były rezydencje. W 1976 roku zaprojektował dom dla swojej siostry - White U (Białe U), który przysporzył dużego zainteresowanie jego projektami. Podobnie, jak większość jego prac z lat 80-tych, dom jest świadectwem jego poszukiwań jak wymazać z projektów konwencjonalne znaczenie architektury poprzez minimalistyczne zabiegi, wprowadzenie do projektu lekkości przypominającej powietrze i wiatr.

Dom jednorodzinny White U (1975—76), Nakano-ku, Tokio, Japonia; fot.: Koji Taki

Z kolei inny projekt - Mediatekę w mieście Sendai, ukończoną w 2001 roku sam autor nazywa najwyższym osiągnięciem w swojej karierze. Jak wyjaśnia: Mediateka Sendai różni się od typowych budynków użyteczności publicznej pod wieloma względami. Chociaż budynek funkcjonuje głównie jako biblioteka i galeria sztuki, to część administracyjna aktywnie uczestniczy w funkcji relaksacyjnej i zacieraniu podziałów między różnymi funkcjami, pokazując jak kulturalne obiekty powinny od teraz wyglądać.

Po stworzeniu Mediateki Ito stał się architektem o międzynarodowej sławie, zdobywając zlecenia na całym świecie. W 2009 projektuje na Tajwanie Stadion Główny (w Kaohsiug) oraz Taichung Metropolitan Opera House. W Europie w 2002 roku, zaprojektował słynny tymczasowy pawilon Serpentine Gallery w londyńskim Hyde Parku. Inne ciekawe projekty realizowane w tym czasie to rezydencja Białę Q w mieście Marbella w Chile oraz nigdy niezbudowany Uniwersytet w Kaliforni oraz Berkley Art Museum/Pacific Film Archive w Kalifornii.

Mediateka w Sendai (1995—2000), Sendai-shi, Miyagi, Japonia, fot.: Nacasa & Partners Inc.

Wizja architektury Toyo Ito

Podczas gościnnego wykładu na Uniwersytecie Princeton w 2009, Toyo Ito tak wyjaśnił swoją wizję architektury: Świat naturalny jest ekstremalnie skomplikowany i zmienny, a jego systemy płynne. W opozycji do tego świata architektura zawsze próbuje ustabilizować świat i prawa jakimi się rządzi.

W XX wieku świat opanował system współpracy sieciowej, co spowodowało szybki globalny rozwój miast i ludzkości, w tym także architektury. W konsekwencji na całym świecie pojawiło się wiele jednorodnych miast, ludzi, kultur. W odpowiedzi na to zjawisko, przez ostatnie 10 lat, poprzez delikatną modyfikację próbowałem znaleźć sposób na stworzenie relacji, które spowodują, że budynki będą przyjaźniejsze dla otoczenia i naturalnego środowiska w którym się znajdują.

Po trzęsieniu ziemi oraz tsunami jakie nawiedziło Japonię w marcu 2011 roku, Toyo Ito, tak jak wielu innych japońskich architektów, zwrócił się w stronę rozwijania koncepcji architektury home-for-all, czyli przestrzeni wspólnej dla ocalałych.