Inicjatywa JESSICA

JESSICA - to skrót od angielskiej nazwy Joint European Suport for Sustainable Investment in City Areas, co oznacza wspólne europejskie wsparcie na rzecz trwałych inwestycji w obszarach miejskich. Inicjatywa ta jest instrumentem inżynierii finansowej opracowanym przez Komisji Europejskiej, Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) oraz Bank Rozwoju Rady Europy (CEB).

Przedmiotowa inicjatywa jest jednym z ważniejszych instrumentów wpierających inwestycje na obszarach miejskich. Zakres wsparcia w ramach inicjatywy obejmuje również coraz szerszy krąg tematyczny - rozpoczynając od rewitalizacji, poprzez edukację, kulturę, turystykę, transport, kończąc na odnawialnych źródłach energii.

JESSICA pozwala na wykorzystanie funduszy strukturalnych UE w systemie zwrotnym, czyli oferuje odnawialne instrumenty finansowe (pożyczki, gwarancje), dając możliwość lepszego wykorzystania środków funduszy strukturalnych i pozyskania udziału instytucji finansowych, banków i przedsiębiorców, między innymi dzięki partnerstwu publiczno-prywatnemu. Istotnym zastrzeżeniem jest fakt, że projekty, o których mowa powyżej, realizowane przy wsparciu z inicjatywy JESSICA powinny generować dochód. Współwystępowanie w tych projektach elementów komercyjnych z niekomercyjnymi ma umożliwić wypełnienie luki na rynku pomiędzy dotacjami a kredytami i innymi instrumentami bankowymi.

Podstawowe fazy wdrażania Inicjatywy JESSICA

• Opracowanie studiów wykonalności.
• Wybór Funduszy Powierniczych (opcjonalnie).
• Wybór Funduszy Rozwoju Obszarów Miejskich/ Urban Development Funds (FROM/UDF).
• Wybór projektów miejskich.

W Polsce JESSICA jest wdrażana regionalnie w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO). Na etapie przygotowania programów decyzja odnośnie przystąpienia do inicjatywy JESSICA należała do zarządów województw. Zdecydowana większość RPO posiada zapisy umożliwiające wdrożenie inicjatywy, jednak dotychczas decyzję taką podjęło 5 województw: wielkopolskie, zachodniopomorskie, śląskie, pomorskie oraz mazowieckie. Środki przeznaczone na realizację inicjatywy JESSICA w Polsce wynoszą ponad 256 mln euro.

Dwa najbardziej zaawansowane (także w Europie) we wdrażaniu instrumentu JESSICA regiony to Wielkopolska i Zachodniopomorskie, które są na etapie wyboru projektów miejskich. Według stanu na 8 września 2012 roku, podpisano umowy dotyczące realizacji trzech projektów miejskich, wszystkie dotyczą województwa wielkopolskiego.

Główne korzyści wynikające z wdrażania inicjatywy JESSICA

Najważniejszą korzyścią jest tzw. recycling środków polegający na tym, iż inicjatywa ma pozwolić na ponowne zainwestowanie środków, które wcześniej sfinansowały projekty miejskie. Środki przekazane UDF mają charakter odnawialny, co oznacza że mogą byś angażowane w finansowanie projektów wielokrotnie. Oznacza to zwiększenie efektywności wykorzystania funduszy strukturalnych w regionach, co jest bardzo istotną kwestią biorąc pod uwagę perspektywę ograniczenia unijnych środków w kolejnych latach.

Elastyczność, polegająca na perspektywie wykorzystania różnych postaci finansowania oraz możliwość finansowania projektów generujących dochód.

Wiedza, czyli możliwość “zlecenia” zarządzania środkami pomocowymi przez przedstawicieli sektora prywatnego i bankowego, co może pozwolić na efektywniejsze zarządzanie nimi.

Efekt dźwigni, polegający na zdolności przyciągania sektora prywatnego do projektów realizowanych w ramach zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich.

Szczegółowe korzyści

Wskaźnik społeczny - w ramach inicjatywy JESSICA kładziony jest nacisk na tzw. aspekt społeczny projektów realizowanych w ramach inicjatywy, który jest szacowany na podstawie przewagi pozytywnych oddziaływań zewnętrznych projektu miejskiego (tzw. elementów społecznych) nad częścią komercyjną inwestycji.

Projekty mają charakter bardziej kompleksowy aniżeli w systemie dotacyjnym.

Większe zróżnicowanie zakresu projektów niż w systemie dotacyjnym (zidentyfikowane potencjalne projekty w ramach inicjatywy w województwie wielkopolskim - centrum handlowe, inkubator przedsiębiorczości, powierzchnie biurowe, akademik, hotel, parkingi podziemne, miejska kręgielnia, mieszkania socjalne).

Wdrażanie inicjatywy JESSICA może się przyczynić do poprawy współpracy inwestorów prywatnych z władzami miast.

Wdrażanie inicjatywy może się także przyczynić do poprawy jakości projektów w formule partnerstwa publiczno-prywatnego.

Stan wdrażania inicjatywy JESSICA w Polsce

• Województwo Wielkopolskie

29 kwietnia 2009 r. - podpisanie umowy o finansowanie Funduszu Powierniczego JESSICA z EBI. Oznacza to, że województwo wielkopolskie jest pierwszym regionem w Europie, który rozpoczął wdrażanie inicjatywy JESSICA. Wielkośś środków - 66 264 706 euro;

22 marca - 8 kwietnia 2010 r. - EBI jako Menadżer FP ogłosił konkurs na UDF,

29 września 2010 r. - podpisanie umowy z wybranym podmiotem na UDF (Bank Gospodarstwa Krajowego – BGK);

29 października 2010 r. - ogłoszenie przez BGK otwartego naboru wniosków o pożyczkę na Projekty Miejskie. Do tej pory podpisano umowy o pożyczki na 3 projekty miejskie:

1) 18 maja 2011 r. - podpisano pierwszą umowę pożyczki pomiędzy BGK a Spółką Goplana MGC Inwest. Developer budujący Galerię Goplana w Lesznie jako pierwszy pozyskał kilkudziesięciomilionowe wsparcie na rewitalizację poprzemysłowych obiektów fabryki Goplana i Metalplast. Galeria Goplana to pierwszy w Europie miejski projekt rewitalizacyjny finansowany ze środków UE w ramach Inicjatywy JESSICA. Pożyczka sfinansuje 1/3 kosztów projektu;

2) 8 lipca 2011 r. - podpisano drugą umowę pożyczki pomiędzy BGK a Wielkopolskim Centrum Wspierania Inwestycji na realizację projektu - Rozwój Poznańskiego Parku Naukowo-Przemysłowego - etap II;

3) 12 lipca 2011 r. - podpisano trzecią umowę pożyczki pomiędzy BGK a Machura Bros Corporation na realizację projektu - Rewitalizacja zdegradowanego obszaru przy ulicy Małachowskiego w Poznaniu oraz budowa Centrum Biurowego Podwale.

• Województwo Zachodniopomorskie

30 lipca 2009 r. - podpisanie umowy o finansowaniu Funduszu Powierniczego JESSICA pomiędzy Zarządem Województwa Zachodniopomorskiego a EBI (33 082 000 euro);

28 maja 2010 r. - ogłoszenie przez EBI zaproszenia do składania ofert dla podmiotów, które będą pełnić rolę FROM/UDF;

29 grudnia 2010 r. - podpisanie umowy operacyjnej z wybranym podmiotem - Bankiem Ochrony Środowiska (BOŚ). Na mocy umowy BOŚ będzie pełnił funkcję Funduszu Rozwoju Obszarów Miejskich dla inicjatywy JESSICA w województwie zachodniopomorskim poza Szczecińskim Obszarem Metropolitalnym;

17 marca 2011 r. - został ogłoszony nabór wniosków o udzielenie pożyczki (wnioski o udzielenie pożyczki przyjmowane są od 21 marca br. do wyczerpania dostępnych środków);

29 marca 2011 r. - podpisanie umowy operacyjnej z drugim wybranym podmiotem - Bankiem Zachodnim WBK S.A. Na mocy umowy BZ WBK pełni funkcję Funduszu Rozwoju Obszarów Miejskich dla inicjatywy JESSICA w województwie zachodniopomorskim;

28 lipca 2011 r. - ruszył nabór na finansowanie projektów rewitalizacyjnych na terenie Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego (obejmującego miasta Szczecin i Stargard Szczeciński oraz 9 gmin, tj. Goleniów, Gryfino, Stare Czarnowo, Police, Dobra, Kołbaskowo, Kobylanka, Stargard Szczeciński oraz Nowe Warpno). Nabór ogłoszony został przez BZ WBK SA.

• Województwo Pomorskie

12 lipca 2010 r. - podpisanie umowy z EBI o utworzenie Funduszu Powierniczego, którego Menadżerem został EBI, 56,8 mln euro;

31 marca 2011 r. - ogłoszenie naboru na Fundusze Rozwoju Obszarów Miejskich, które otrzymają środki w wysokości 220 mln złotych; (w wyniku oceny formalnej złożonych ofert, oceniono pozytywnie 5 podmiotów: BGK, BOŚ, WBK, Bank Handlowy, Skarbiec);

11 lipca 2011 r. - wybrane zostały UDF (BGK jako zarządzający FROM dla miast na prawach powiatu oraz BOŚ jako zarządzający FROM dla pozostałych miast województwa pomorskiego). Z podmiotami tymi prowadzone są negocjacje celem podpisania umowy.

• Województwo Śląskie

9 lipca 2010 r. - podpisanie umowy pomiędzy Zarządem Województwa Śląskiego a EBI w sprawie finansowania Funduszu Powierniczego w ramach inicjatywy JESSICA;

14 kwietnia 2011 r. - ogłoszenie naboru na Fundusze Rozwoju Obszarów Miejskich w wyniku oceny formalnej złożonych ofert (oceniono pozytywnie 6 podmiotów: BGK, BOĆ, WBK, Bank Handlowy, Skarbiec, ATG Group).

• Województwo Mazowieckie

15 lipca 2011 r. - podpisanie umowy pomiędzy Zarządem Województwa Mazowieckiego a EBI w sprawie finansowania Funduszu Powierniczego w ramach inicjatywy JESSICA;

Kwota przeznaczona na realizację inicjatywy JESSICA w województwie mazowieckim to ok. 40 mln EURO z RPO WM. Środki te pochodziś będą z działania 5.2 Rewitalizacja miast oraz 4.3 Ochrona powietrza, energetyka oraz 1.6 Wspieranie powiązań kooperacyjnych o znaczeniu regionalnym. Potencjalne projekty: zarówno rewitalizacyjne jak również te z zakresu systemów energetycznych, efektywności energetycznej oraz OZE oraz inicjatywy klastrowe;

Obecnie trwają przygotowania do ogłoszenia naboru na Fundusze Rozwoju Obszarów Miejskich dla województwa mazowieckiego.