Modernistyczna chłodnia w Białymstoku

Budynek chłodni przy ul. Baranowickiej 113 w Białymstoku powstał w latach 50. XX w., w czasie, gdy dominującym kierunkiem w architekturze próbowano uczynić socrealizm – niejako na przekór tej tendencji.

Chłodnia posiada bowiem cechy charakterystyczne dla modernizmu, takie jak: osiowa, trójczłonowa fasada z wyższą częścią centralną i niższymi bocznymi ryzalitami, zaokrąglone naroża ryzalitów, szare, szorstkie tynki podzielone gładkimi lizenami, gzymsami i opaskami otworów okiennych, rytmiczne rozstawienie okien, w tym okrągłych i wysokich, wąskich, dzielonych pionowo. Uwagę zwraca także maszt zamontowany na zwieńczeniu osi fasady, a wewnątrz budynku – kielichowe filary wspierające strop. Ze względu na te cechy obiekt stanowi symboliczny łącznik z architekturą okresu międzywojennego (podobny budynek w Gdyni powstał na przełomie lat 20. i 30. XX w.). Surowa forma, żelbeton, z którego został zbudowany, szare, szorstkie tynki i widoczne w materiale odciski szalunku pozwalają z kolei umieścić budynek w szeregu nielicznych w Polsce realizacji brutalistycznych (tzw. beton brut).

Zagrożenie wyburzeniem

Chłodnia do dziś zachowała swój pierwotny kształt, jej byt jest jednak zagrożony; dla jej ocalenia i rewitalizacji niezbędna jest ochrona konserwatorska. Chłodnia od kilku lat jest nieczynna, a zarząd zakładu zamierza wyburzyć obiekt, by wprowadzić tam wielorodzinną zabudowę mieszkaniową.

Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku od 2009 roku prowadzi systematyczne działania animacyjne i wydawnicze ukierunkowane na zachowanie i popularyzację zabytków PRL oraz „odzyskiwanie” pamięci tamtego okresu. Wraz z wolontariuszami opracowany został między innymi przewodnik po białostockiej architekturze lat 1945-1989 pt. „Ładniej? PRL w przestrzeni miasta”. W ubiegłym roku Prezydent Białegostoku nagrodził Fundację w kategorii ochrony dziedzictwa – za całokształt dotychczasowej działalności w zakresie popularyzacji historii miasta. Działalność tę chcielibyśmy kontynuować i rozwijać. Dlatego czujemy się w obowiązku, by zabrać głos w sprawie przyszłości chłodni. Uważamy, że wartość architektoniczna i historyczna tego obiektu powinna być bezwzględnie chroniona. Zabytki Białegostoku, nie tylko te „najnowsze” – takie jak chłodnia, są systematycznie niszczone, często wbrew sprzeciwom mieszkańców - mówią przedstawiciele fundacji.

Obiekty tego typu mogą być z powodzeniem rewitalizowane, adaptowane do nowych celów, przywracane społeczności, co nie musi kolidować z ich ewentualną komercyjną funkcją. W przypadku ochrony chłodni zbiegają się ze sobą opinie ekspertów – architektów i urbanistów, oraz interes społeczny: wielu mieszkańcom miasta i tworzonym przez nich organizacjom zależy na skutecznych i nowoczesnych działaniach ukierunkowanych na zachowanie lokalnego kulturowego dziedzictwa, którego częścią są obiekty architektoniczne, nie tylko te przedwojenne, ale także późniejsze.

Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku Apeluj do Prezydenta Miasta oraz Radnych Białegostoku o przychylenie się do wysuniętego przez architektów i urbanistów postulatu ochrony zabytkowego budynku chłodni. Apeluje także do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o nadanie chłodni adekwatnego statusu obiektu chronionego.

Jako organizacji pozarządowej zależy jej na uzyskaniu jak najszerszego społecznego poparcia dla inicjatywy ochrony chłodni. Dlatego postanowiono wystosować w tej sprawie petycję – adresowaną do Prezydenta Miasta, miejskich Radnych oraz Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Obecnie akcja zbierania podpisów pod petycją przeniesiona została do Internetu, na portal petycje.pl.


Tu można złożyć swój podpis: http://www.petycje.pl/petycjePodglad.php?petycjeid=8786.