Aktualności

Lipiec 23, 2008

Projekt Yatenga

Pojawia się realna szansa na to, że w Polsce powstanie jedna z największych i może najciekawszych na świece realizacji stosujących techniki alternatywne nazwane low-tech, czyli glinę, słomę i materiały naturalne i recyklingowane.

Projekt ten ma stać się ucieleśnieniem idei gospodarzy miasta Żory i grupy etnografów, afrykanistów, którzy przez ostatnie lata dali się poznać poprzez spektakularne akcje edukacyjne popularyzujące afrykańskie zbiory, które koniecznie potrzebują nowego przestroniejszego miejsca, które wpisało by się w życie regionu. Projekt Yatengi, czyli nowego Centrum Kultur Pozaeuropejskich wykonują Ovo Grąbczewscy Architekci Oskar i Barbara Grąbczewscy oraz Marcin Mateusz Kołakowski. Ovo Grąbczewscy Architekci znani są m.in. z nagrodzonego Nagrodą Roku SARP Pawilonu Paleontologicznego w Krasiejowie p. Opolem a dr M.M. Kołakowski, obecnie pracujący nad realizacjami ekologicznymi w Anglii - z licznych publikacji dotyczących low-tech . Konsultantem projektu jest największy na świecie guru architektury glinianej profesor Gernot Minke z uniwersytetu w Kassel.

Czy współpracujący eksperci od etnografii, muzealnictwa i low-tech są w stanie stworzyć w polskiej architekturze nową wartość? Było by to bardzo pożądane w regionie, który musi stawić się czoła największym w Europie problemom ekologicznym. Glina i materiały naturalne, które przechodzą obecnie renesans mogą stać się według autorów doskonałym tworzywem konstrukcyjnym, spełniające najwyższe wymagania dla budynków publicznych wnosząc przy tym coś, czego inne techniki nie mogłyby wnieść: fizyczny ślad człowieka i poetyckość, które tkwią w naturalnych materiałach

Yatenga ma stać się nie tylko muzeum, ale miejscem do którego można przyjść na koncert, do egzotycznej restauracji, afrykańskiego salonu gier czy na wspinaczkową ściankę. O dziwo to ostatnie przyciąga najwięcej uwagi wśród przyszłych gości.

Wtopiona w naturę bryła budynku ma sprawić, że Yatenga będzie budynkiem ale i parkiem z jeziorkiem i dziką zielenią. Budynki low-tech – do tradycji, których nawiązuje Yatenga – zwracają coraz większą uwagę świata architektów. Choć są zagłuszane sensacjami dziwactw zimnego stali i szkła rodem z Abu Dabi wywalczyły już swoje miejsce w świecie architektury. W Żorach budynek ma zachwycić nie wysokością lecz raczej walorami ekologicznymi i estetycznymi.

Do tej pory budowle tradycja tej architektury ograniczała się zwykle do uroczych, choć niewielkich realizacji, których autorem w Polsce jest na przykład Maciej i Danuta Hyła, Teresa Kelm, Wojciech Brzeski czy wreszcie Paulina Wojciechowska i Jarema Dubiel. Yatenga ma szanse pokazać jednak , że architektura low-tech może stać się pełnowartościową architekturą łączącą w sobie elementy mądrości poza europejskiej architektury ludowej ale i hipisowskiej spontaniczności i zabawy, inżynieryjnej myśli, która nie traci z pola widzenia ekologicznych celów oraz też całej tradycji europejskiej tradycji modernistycznej. Czy da się czerpać z tak różnych tradycji w jednym budynku? Trudne, ale jeśli chciało by się tego podjąć to na pewno nie poprzez zwykłe cytaty. Architekci Barbara i Oskar Grąbczewscy i M.M. Kołakowski podjęli się ambitnego celu zbudowania mostu pomiędzy ideą otwartego budynku znaną z architektury Gropiusa czy Miesa Van der Rohe z architekturą miejsca znaną z afrykańskich wiosek, która nie zna prostych kątów, ale wrażliwa jest na miejsce. To iście ekwilibrystyczne połączenie żelaznej racjonalności z spontaniczną tradycją niewątpliwie jeśli się uda będzie symbolem wymiany miedzykulturowej. Czy będzie możliwe? Wierzy w to M.M. Kolakowski, który nosi w klapie marynarki odznakę „Low-modernist” ( niski modernista). Tłumaczy ją fascynacją jakościowymi społecznymi i racjonalnymi ideałami modernizmu protestując przeciwko pędowi za ilością, który ucieleśnia się w budowaniu coraz wyżej i dalej od Ziemi i natury. Budowanie mostów pomiędzy racjonalnością Europy a mądrością kultur świata to w istocie zajęcie trudne tu jednak w centrum kultur pozaeuropejskich jak najbardziej na miejscu.

Budynek który ma topić się w zieleni i pokazywać różne metody zazieleniania dachów i fasad będzie faktycznie kilkoma niezależnymi obiektami które pomiędzy sobą stworzą przestrzeń symbolicznie otwierającą się na pięć nieeuropejskich kontynentów. Obłe kształty, które wyrywają się z europejskiej ortogonalności tworzą wąskie przesmyki, które zmuszą do bliskiego kontaktu z teksturą ściany i odbierania budynku nie tylko intelektem ale całym ciałem. Wielka wspólna przestrzeń – nazywana gościńcem –rozpływa się w trójwymiarowym labiryncie przejść, które nie tracą wzajemnej współzależności poszczególnych miejsc w budynku.

Budynek, który sam w sobie ma sam stać się eksponatem pokazującym „mądrość ludzi biednych i silę ludzi słabych” nie jest w żadnym wypadku pastiszem czy kopią. Ma za to dzięki intensywności architektury, angażować wszystkie zmysły dotyku, słuchu i wreszcie smaku... w afrykańskiej restauracji. Ma pokazać przez to wartości kontaktu z fizycznym światem, który tracimy zbyt często w przeintelektualizowanej „niedotykalnej” perfekcyjnej architekturze ze szkła i betonu.

By podkreślić społeczne znaczenie projektu już w tym miesiącu 26 lipca pod kierownictwem holenderskiego altysty Antoona Vestahe mieszkańcy Żor zostaną zaproszeni do wybudowania modelu 1:1 Muzeum który uzmysłowi skale budynku i symbolicznie ucieleśni idee Yatenga, która ma być zbudowana nie tylko przez architektów i władze miasta ale przez wszystkich ludzi z regionu.

Oprac. Oskar Grąbczewski

Autorzy:
og

Tagi: Yatenga projekt realizacja muzeum budynki materiały budowlane

Konkursy

In this competition, we invite architects, designers, and dreamers to imagine the future of art as influenced and created by artificial intelligence. The challenge is to conceptualize what an AI ar...
Marzec 11, 2024
Instytut Wzornictwa Przemysłowego prezentuje wyjątkowe wyzwanie dla młodych kreatywnych umysłów – konkurs Young Design 2024 pod hasłem „REsponsibility – ODPOWIEDZIALNOŚĆ – ZRÓWNOWAŻONE PROJEKTOWANIE”
Marzec 4, 2024

Wasze projekty

Inwestorzy projektu Trzy Szczyty mieli założenie, chcieli dom katalogowy. Po kilku spotkaniach ud...
Marzec 13, 2024
Konkurs realizacyjny na opracowanie koncepcji architektoniczno-rzeźbiarskiej pomnika – praca fina...
Marzec 6, 2024

Wasze realizacje

Mieszkanie w Krakowie zostało zaaranżowane z myślą o właścicielu – miłośniku science fiction. Ins...
Luty 21, 2024
Dom jednorodzinny pod Krakowem. Inspiracje do projektu zaczerpnięte z różnych dziedzin sztuki- mu...
Styczeń 24, 2024

Wydarzenia

Podczas Kongresu będą omawiane aktualne trendy inwestycyjne w odniesieniu do europejskiej strateg...
Luty 5, 2024
Śląska Okręgowa Izba Architektów RP zaprasza na pierwsze Forum Młodej Architektury – Forma 2024....
Styczeń 31, 2024