WAF 2025: Kościół i centrum społeczne Światowym Budynekiem Roku
Podczas uroczystej gali finałowej World Architecture Festival 2025 (WAF tłum.: Światowego Festiwalu Architektury), która odbyła się w Miami Beach Convention Center na Florydzie, ogłoszono laureata tytułu World Building of the Year 2025 Światowy Budynek Roku 20205. Otrzymał go projekt kościoła The Holy Redeemer Church and Community Centre of Las Chumberas (tłum.: Kościół Najświętszego Odkupiciela i Centrum Społeczne w Las Chumberas) w La Laguna na Teneryfie (Hiszpania).
Autorem projektu jest Fernando Menis, założyciel pracowni Fernando Menis Architecture.
Nagrody główne – World Building of the Year, World Interior of the Year, Future Project of the Year oraz Landscape of the Year – zostały wręczone spośród zwycięzców 43 kategorii konkursowych, które rywalizowały przez ostatni dzień festiwalu. Przyznano także szereg nagród specjalnych, m.in. American Beauty Prize wspieraną przez Royal Fine Art Commission Trust.
Architektura jako impuls do odnowy zaniedbanej dzielnicy
Zwycięski obiekt powstał na obrzeżach dzielnicy Las Chumberas, stając się katalizatorem urbanistycznej i społecznej rewitalizacji zaniedbanego obszaru. Kompleks składa się z kościoła, centrum społecznego oraz otwartego placu publicznego, który dziś pełni funkcję kluczowej przestrzeni spotkań lokalnej społeczności.
Realizacja była finansowana wyłącznie z darowizn, co miało bezpośredni wpływ na jej etapowanie. Założono cztery niezależne bryły, które były budowane etapami – dwie pierwsze, mieszczące centrum społeczne, ukończono w ciągu 2 lat i oddano do użytku niemal natychmiast. Pozostałe części powstawały stopniowo i zostały ukończone 16 lat później, w miarę napływu środków.
Surowa forma inspirowana krajobrazem wulkanicznym
Forma architektoniczna kompleksu czerpie bezpośrednią inspirację z wulkanicznego krajobrazu Teneryfy. Monumentalne, masywne, chropowate bryły kontrastują z chaotyczną, zdegradowaną zabudową otoczenia. Wąskie szczeliny pomiędzy poszczególnymi wolumenami, wypełnione rzeźbiarskimi elementami z metalu i szkła, filtrują światło dzienne i budują ascetyczną, duchową atmosferę wnętrz.
Światło dzienne stało się tu jednym z głównych narzędzi projektowych. Brak tradycyjnych okien rekompensują świetliki, szczelina w formie nieoszklonego krzyża oraz światło zenitalne. W ciągu dnia zmieniające się oświetlenie modeluje przestrzeń, podkreślając różne strefy i prowadząc użytkownika w kontemplacyjnej wędrówce przez wnętrze.
Beton jako materiał konstrukcyjny, akustyczny i klimatyczny
Kluczowym materiałem projektu jest beton – wybrany ze względu na swoją wszechstronność, trwałość oraz właściwości energetyczne. Zastosowano lokalnie produkowany beton, dostępny i relatywnie tani, o wysokiej odporności i dużej bezwładności cieplnej, dzięki czemu masywne ściany wspierają stabilność temperaturową budynku.
Szczególnie innowacyjne jest wykorzystanie betonu w projektowaniu akustyki. Kruszony beton zmieszany z kamieniem wulkanicznym pełni funkcję materiału dźwiękochłonnego, a zestawienie powierzchni gładkich i szorstkich pozwoliło uzyskać jakość akustyczną porównywalną z salą operową. Przestrzeń doskonale sprawdza się zarówno w przypadku mowy, jak i śpiewu.
Międzynarodowe Jury
Laureata wyłoniło Super Jury pod przewodnictwem Mohsena Mostafaviego, profesora Harvard University. W skład gremium weszli również:
- Laurinda Spear – Founding Principal, Arquitectonica
- Ma Yansong – Founder & Principal Partner, MAD Architects
- Sir Peter Cook – architekt, Peter Cook Studio Crablab
Fernando Menis, założyciel pracowni Fernando Menis Architecture, podkreślił znaczenie nagrody nie tylko dla siebie, ale przede wszystkim dla lokalnej społeczności: To ogromny dar, nie tylko dla mnie, lecz również dla dzielnicy przykościelnej, która dzięki temu projektowi zostanie dostrzeżona daleko poza Teneryfą. Ostatnie dni w Miami były okazją do spotkań, wymiany doświadczeń i udziału w globalnej wspólnocie architektów.
Z kolei Paul Finch, dyrektor programowy World Architecture Festival, zwrócił uwagę na wyjątkową jakość przestrzeni: Sędziowie szczególnie docenili intensywność architektury oraz sposób, w jaki światło zostało użyte do kształtowania charakteru wnętrz i podkreślenia ich materialnej, dotykowej natury. Budynek w mistrzowski sposób łączy symboliczne i codzienne potrzeby społeczności, której częścią jest sam architekt. To wyjątkowy wkład we współczesną architekturę Teneryfy.
Architektura, która realnie zmienia przestrzeń i społeczność
Zwycięstwo projektu Menisa pokazuje, że architektura społeczna, skromna materiałowo, a jednocześnie głęboko symboliczna, może konkurować z najbardziej spektakularnymi realizacjami świata. Kościół i centrum społeczne w Las Chumberas to przykład budynku, który łączy funkcje sakralne, społeczne i urbanistyczne, realnie wpływając na jakość życia mieszkańców.
Dla World Architecture Festival 2025 jest to także wyraźny sygnał, że siła architektury tkwi dziś nie tylko w formie, lecz w jej oddziaływaniu społecznym, materialnej szczerości i pracy ze światłem.
