Czyny niedozwolone w aspekcie umowy o wykonanie projektu budowlanego
Z ogólnej zasady wyrażonej w art. 415 Kodeksu cywilnego wynika, iż osoba fizyczna, która ze swojej winy wyrządziła drugiemu szkodę, zobowiązana jest do jej naprawienia. Powyższa zasada obowiązuje również strony umowy o wykonanie projektu budowlanego a zatem Architekta i Zamawiającego.
W przypadku zawarcia umowy z biurem architektonicznym, posiadającym osobowość prawną, firma taka obowiązana jest do naprawienia szkody wyrządzonej z winy jej organu czyli np. zarządu. Zamawiający zatem w przypadku źle wykonanego projektu budowlanego, którego wada miała wpływ na wyrządzenie szkody, np. w postaci dodatkowych nakładów finansowych podczas budowy, może żądać od wykonawcy projektu naprawienia szkód. Pamiętać przy tym należy, iż za szkodę odpowiedzialny jest nie tylko ten, kto ją bezpośrednio wyrządził, lecz także ten, kto inną osobę do wyrządzenia szkody nakłonił albo był jej pomocny, jak również ten, kto świadomie skorzystał z wyrządzonej drugiemu szkody.
Kodeks cywilny przewiduje następujące okoliczności wyłączające odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę:
- działanie w obronie koniecznej,
- odwrócenie od siebie lub od innych bezpośrednio grożącego niebezpieczeństwa,
- znajdowanie się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.
Jednakże wyrządzenie szkody wskutek użycia napojów odurzających albo innych podobnych środków, nie zwalnia z obowiązku naprawienia szkody, chyba że stan zakłócenia został wywołany bez winy.
Odpowiedzialność Architekta
- Należy podkreślić, iż w przypadku powierzenia przez Architekta wykonania projektu innej osobie, jest on odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez sprawcę przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, chyba że Architekt nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie czynności powierzył osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności.
- Jeżeli natomiast Architekt na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, Architekt jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności.
W stosunkach między osobami fizycznymi zakres obowiązku naprawienia szkody może być stosownie do okoliczności ograniczony, jeżeli ze względu na stan majątkowy poszkodowanego lub osoby odpowiedzialnej za szkodę wymagają takiego ograniczenia zasady współżycia społecznego.
Działania zbiorowe a odpowiedzialność
Jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, odpowiadają za szkodę solidarnie. Jeżeli szkoda była wynikiem działania lub zaniechania kilku osób, ten, kto szkodę naprawił, może żądać od pozostałych zwrotu odpowiedniej części zależnie od okoliczności, a zwłaszcza od winy danej osoby oraz od stopnia, w jakim przyczyniła się do powstania szkody. Ten, kto naprawił szkodę, za którą jest odpowiedzialny mimo braku winy, ma zwrotne roszczenie do sprawcy, jeżeli szkoda powstała z winy sprawcy.
Roszczenia za wyrządzoną szkodę
Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. W razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Okoliczność, że działanie lub zaniechanie, z którego szkoda wynikła, stanowiło niewykonanie lub nienależyte wykonanie istniejącego uprzednio zobowiązania, nie wyłącza roszczenia o naprawienie szkody z tytułu czynu niedozwolonego, chyba że z treści istniejącego uprzednio zobowiązania wynika co innego.
Autorzy:
Marka Kozak-Janik
