Budownictwo kontenerowe

Architektura wciąż się rozwija i proponuje coraz to nowe rozwiązania. W ostatnich latach powstało wiele różnych alternatyw dla tradycyjnego budownictwa – od high-tech’u przez eko-architekturę do low-tech’u. Nie tak szeroko znaną, a wartą zauważenia, alternatywą jest tak zwana architektura kontenerowa.

Początki architektury kontenerowej

Jej początek sięga 1987 roku kiedy to Philip C. Clark zgłosił projekt patentu pod tytulem: Method for converting one or more steel shipping containers into a habitable building at a building site and the product thereof. Patent został mu przyznany w 1989 roku. Otworzyło to drogę wspomnianej architekturze kontenerowej – architekturze, która bazuje przede wszystkim na powtórnym wykorzystaniu kontenerów używanych przy transporcie morskim. Jest ona szczególnie atrakcyjna ze względu na niskie koszty i szybkość budowy oraz wysokie walory ekologiczne. Jure Kotnik – słoweński architekt, autor książki Container Architecture – zwraca uwagę, iż niskie koszty zawdzięczamy szczególnie: prostemu montażowi, masowej produkcji elementów modułowych oraz szybkiemu, łatwemu transportowi. Modułowość powoduje, że budownictwo kontenerowe przypomina układanie puzzli lub klocków – dokładanie wzwyż pozwala budowli rosnąć, dokładanie na płaszczyźnie horyzontalnej powoduje, że budynek rozrasta się w poziomie, co więcej znacznie przyspiesza proces budowy. Budynki z kontenerów są swoistym, architektonicznym, odzwierciedleniem naszych czasów. Człowiek XXI wieku żyje szybko, musi być dostępny i mobilny - podobnie jest z kontenerem, który jest łatwy w transporcie i montażu.

Zobacz realizacje z kontenerów:

• Sklep meblowy Decameron w Sao Paulo
• Sklep z kontenerów z platformą obserwacyjną
• Budownictwo modułowe
• KontenerART 2010

Zastosowanie kontenerów

Budownictwo kontenerowe może pochwalić się szeroką gamą zastosowań. Może stanowić dobry sposób na rozwiązanie (przynajmniej części) problemów ofiar katastrof naturalnych, takich jak trzęsienia ziemi, czy huragany.

Architekt Sean Godsell opracował projekt „Future Shack”, który ma pełnić właśnie taką funkcję. Główną kubaturę budynku tworzy przystosowany do mieszkania kontener morski, nad którym rozpięty jest dodatkowy dach w kształcie parasola redukujący nagrzewanie głównej części bryły. Sam autor twierdzi, iż jest to uniwersalny dom przystosowany do wielu funkcji – dom dla powodzian, ofiar pożarów i innych katastrof naturalnych, ale również dom dla mieszkańców Afryki, dom tymczasowy czy przenośny.

Jednak uniwersalność i łatwy transport to nie jedyne zalety projektu Godsella. Ważne są również: dostępność materiału (recykling kontenerów używanych do transportu morskiego), możliwość masowej, modułowej produkcji, która obniża cenę, samowystarczalność kontenera, który wyposażony jest w zbiorniki na wodę, odbiornik satelitarny, kolektory słoneczne i wspomniany dach chroniący przed słońcem , oraz – jeżeli zajdzie taka potrzeba – łatwość ponownego użycia.

Kontenery w projekcie luksusowym

Jednak kontenery to nie tylko pomysł na ratowanie ofiar katastrof, rozwiązanie problemów mieszkaniowych Trzeciego Świata, czy sposób na jak najtańsze, tymczasowe mieszkanie. Kontenery mogą stanowić wyszukaną, alternatywną, formę swoistego luksusu. W Stanach Zjednoczonych Walter Scott Perry i Eric Engheben zaproponowali innowacyjny projekt, składający się z sześciu kontenerów, stali, 10,000 gallonowego stalowego pojemnika na wodę, oraz metalowego baldachimu. Ten ostatni wzmocniony jest stalowymi ramami, które nadają mu szczególną siłę i odporność na żywioły. Dom ten, znany jako The Tim Palen Studio at Shadow Mountain, to zarówno luksusowe mieszkanie, jak i miejsce pracy dla właściciela.

Z kolei Adam Kalkin, również w Stanach Zjednoczonych, zaproponował Quick Houses – domy z sześciu kontenerów i szkła, które mają trzy sypialnie i dwie (i pół, jak mówi Kalkin) łazienki. Wszystko to mieści się na około 186 m². Od momentu zamówienia domy te mają być dowiezione w każde miejsce Stanów Zjednoczonych w ciągu 10 tygodni, natomiast gotowe do wprowadzenia się mieszkańców nie dalej jak pół roku od czasu zamówienia. Całkowity koszt takiego domu to około 184 tysiące dolarów.

Perry podkreśla niski koszt budowy, oraz łatwość transportu i montażu. Podobne zalety dostrzegamy w projekcie Kalkina. Stosunkowo niski koszt, modułowość, niekłopotliwy transport i szybki montaż są bezwątpienia największymi atutami nowego nurtu, jednak nie jedynymi. Budynki z kontenerów pozwoliły na wykształcenie się nowej, bardzo oszczędnej w wyrazie, estetyki.

Kontenerowe osiedla

Budownictwo kontenerowe to nie tylko rozwiązanie dla pojedynczych rezydencji, czy domów mieszkalnych. W Utrechcie (Holandia) z kontenerów zbudowano wielokolorowy kampus dla studentów. Natomiast Ericowi Reynoldsowi zawdzięczamy „Kontenerowe Miasta” (ang. „Container City”) . Pierwszy zrealizowany projekt stanął w Trinity Buoy Wharf w Londynie i składał się z 37 mieszkań. Pokazuje to, że kontenery wychodzą z awangardowego użytku i idą w kierunku zagospodarownia przestrzeni publicznej. W końcu nie można odmówić im wielu zalet, o których już wcześniej wspomniałam.

Architektura kontenerowa w Polsce

Architektura kontenerowa pojawiła się również w Polsce, choć raczej w formie specjalnie produkowanych kontenerów, a nie tych morskich. Istnieje wiele firm oferujących budownictwo modułowe i to nie tylko jako tymczasowe schronienie na budowach, czy domki dla powodzian, ale również jako przestrzenie biurowe i całoroczne domy. Firma GEA PROFFESIONAL jako główne zalety takiego budownictwa, tradycyjnie, podaje: krótki czas realizacji (do 30 dni), możliwość zaizolowania ścian tak, aby spełniały normy izolacji cieplnej, oraz fakt, iż nie wymagają one pozwolenia na budowę! Z kolei w wydaniu firmy KONTENER Sp. z. o. o. budownictwo kontenerowe wykorzystane zostało dla budowy zaplecza dla Orlików, stacji paliw, a nawet jako pomieszczenia dla wojska. Pokazuje to jak szeroka jest gama zastosowań kontenerów.

Jednak w Polsce kontenery mają też swoją czarną legendę. 23 sierpnia 2011 roku Gazeta Wyborcza opublikowała artykuł pod pejoratywnym tytułem Rosną nowe getta autorstwa Marka Wąsa i Katarzyny Włodkowskiej – jest to artykuł traktujący o socjalnym budownictwie w wydaniu blaszanych kontenerów. Autorzy wymieniają szereg miejsc, między innymi Ustkę, Józefów pod Warszawą i Bydgoszcz, gdzie postawiono kontenery jako domy dla najbiedniejszych, zadłużonych, et cetera. Jednak panaceum okazało się wadliwe – jak wskazują autorzy – kontenery zostały „źle skręcone”, przepuszczają zimno, w efekcie „pojawiła się wilgoć, […] potem grzyb i pleśń”. Mieszkańcy kontenerów nie są z nich zadowoleni.

Problemy techniczne i ekologiczne

Okazuje się, że nie tylko „źle skręcone” blaszane kontenery są krytykowane. Zwraca się uwagę, że te kontenery, które używane są w transporcie morskim, aby mogły spełniać swoja funkcję, muszą zawierać różnego rodzaju związki chemiczne – często szkodliwe dla człowieka, takie jak chrom czy farby z dodatkiem ołowiu. Co więcej, często drewniane podłogi w kontenerach impregnowane są z użyciem substancji zawierających na przykład arszenik. Powoduje to, że proces przystosowania morskiego kontenera do zamieszkania może być dużym wydatkiem energetycznym. Ponadto powstaje wtedy około 450 kg niebezpiecznych odpadów, które należy zutylizować. Jednak czy nie lepiej pokusić się o przystosowanie kontenera i jego ponowne użycie, niż pozostawienie jego samego jako odpadu leżącego w dokach? Należy w tym miejscu zaznaczyć, że wiele z nich zalega bezczynnie gdyż droższe jest odesłanie pustego kontenera do właściciela niż zakup przezeń nowego…

Budownictwo kontenerowe jest zjawiskiem stosunkowo nowym. Pierwszy dwupiętrowy dom mieszkalny z kontenerów w Stanach Zjednoczonych powstał dopiero w 2006 roku! – projekt Petera DeMaria, natomiast projekt Container City pochodzi z 2001 roku. Jednak nabiera ono tempa. Jest coraz popularniejszym sposobem na tanią i łatwo dostępną alternatywę wobec tradycyjnego budownictwa. Ze względu na dużą dostępność kontenerów morskich, oraz ich zmodularyzowanie łatwo je wykorzystać jako budulec – wystarczy łączyć ze sobą jak klocki kolejne moduły piętrząc, w zależności od potrzeb, wysokość, szerokość, powierzchnię. Kontenery mogą stanowić zarówno rozwiązanie dla ofiar katastrof, pomysł na przenośny dom, ciekawe rozwiązanie estetyczno funkcjonalne całych miast, jak i stosunkowo tani sposób na zbudowanie domu jednorodzinnego. Ze względu na mobilność, niski koszt i dostępność kontenery mogą stać się sposobem na masowe budownictwo przyszłości. I chociaż wskazuje się, iż te, które „służyły na morzu” zawierają szkodliwe dla człowieka substancje, w procesie przystosowania do zamieszkania można je zutylizować. A używając już istniejące kontenery dajemy im drugie życie, ograniczając potrzebę ich utylizacji. Robiąc przysługę sobie równocześnie możemy dbać o naturę.