Centrum dla odwiedzających Park Narodowy Snæfellsjökull na Islandii
W miejscowości Hellissandur na zachodnim półwyspie Snæfellsnes na Islandii powstało wyjątkowe Centrum dla odwiedzających Park Narodowy Snæfellsjökull, zaprojektowane przez islandzką pracownię Arkís arkitektar. Projekt zdobył pierwszą nagrodę w otwartym konkursie architektonicznym w 2006 roku, a budowa rozpoczęła się w 2020 i zakończyła w 2022 roku. Obiekt został w całości zaprojektowany i zrealizowany zgodnie z międzynarodowym certyfikatem BREEAM.
Architektura, która staje się ścieżką i doświadczeniem
Centrum w Hellissandur to znacznie więcej niż budynek – to ścieżka spacerowa, punkt widokowy i żywe centrum kultury i natury. Jego forma, kształt i funkcja zostały zainspirowane lokalną fauną, krajobrazem i kulturą, a celem projektu było wzmocnienie doświadczeń odwiedzających podczas pobytu w parku.
Główna część obiektu nosi nazwę Lodowcowy Przylądek (Jökulhöfði). Inspiracją dla projektu były oczy wieloryba, które – w przeciwieństwie do ludzkich – znajdują się po obu stronach głowy, pozwalając postrzegać świat z dwóch różnych perspektyw. W podobny sposób Lodowcowy Przylądek oferuje odwiedzającym odmienne, niecodzienne spojrzenie na otoczenie.
Subtelna integracja z krajobrazem
Lodowcowy Przylądek nie dominuje nad swoim otoczeniem – wręcz przeciwnie - wtapia się w krajobraz lawowy, pozostając jednocześnie rozpoznawalnym punktem orientacyjnym. Z głównej drogi jego forma jest widoczna, ale nie w pełni uchwytna. Dopiero po przybyciu na miejsce i wejściu na ścieżkę prowadzącą przez zastygłą lawę, budynek stopniowo się odsłania.
Ścieżka z parkingu prowadzi ku budynkowi, przecinając pole lawy, a linia wzroku jest celowo ograniczona, aby stworzyć efekt stopniowego odkrywania. W miarę zbliżania się, Centrum ujawnia swoje otoczenie – przestrzeń edukacji, kultury i rekreacji, które łączą się w swoisty „tygiel doświadczeń”. Z tej przestrzeni ścieżka kontynuuje bieg w górę przylądka, oferując panoramiczne widoki na lodowiec Snæfellsjökull, morze i okoliczne wzgórza.
Nowe podejście do projektowania w strefie sejsmicznej
Jednym z kluczowych celów projektu było stworzenie budynku, który powstanie przy minimalnej ingerencji w środowisko i sprawi wrażenie, jakby był naturalnym elementem krajobrazu. Aby to osiągnąć, część obiektu została zaprojektowana tak, by unosiła się nad zastygłą lawą, co wymagało nowatorskich rozwiązań konstrukcyjnych w obszarze aktywnym sejsmicznie.
Projekt wymusił opracowanie nowego podejścia do projektowania konstrukcji wspornikowych, które są wyjątkowo wymagające w takich warunkach. Efektem jest architektura lekka, subtelna, ale technicznie zaawansowana.
Koncepcja architektoniczna – Przylądek Lodowcowy i Ości Ryby
Forma budynku została podzielona na dwie główne części nazwane: Przylądek Lodowcowy i Ości Ryby. Przylądek Lodowcowy pełni funkcję zaplecza dla pracowników parku narodowego. Ości Ryby mieści przestrzeń ekspozycyjną, kawiarnię i salę wykładową. Różnicę między tymi częściami podkreśla zastosowanie dwóch odmiennych rodzajów drewnianych elewacji – poziomej na części Przylądka lodowcowego i pionowej na części Ości Ryby.
Przez środek obiektu przebiega ścieżka dla pieszych, umożliwiająca przejście przez budynek z jednej strony na drugą. Po obu stronach umieszczono schody prowadzące na dach, który pełni funkcję tarasu widokowego. Z jego poziomu rozciąga się pełna panorama na lodowiec Snæfellsjökull, ocean i wioskę Hellissandur.
Zrównoważony rozwój i odpowiedzialność środowiskowa
Projekt i realizacja w pełni odpowiadają wymogom certyfikatu BREEAM – jednego z najbardziej restrykcyjnych systemów certyfikacji środowiskowej na świecie. Wykorzystano materiały o niskim wpływie na środowisko, a każdy etap budowy był monitorowany pod kątem ograniczenia i pomiaru odpadów.
Wszystkie elementy drewniane pochodzą z certyfikowanych źródeł FSC, co gwarantuje pełną identyfikowalność materiału. Wybrane materiały charakteryzują się niskimi wymaganiami konserwacyjnymi, eliminując potrzebę zewnętrznej pielęgnacji i umożliwiając naturalne starzenie się powierzchni bez utraty trwałości.
System BREEAM ocenia nie tylko rozwiązania techniczne, ale także integrację społeczną i krajobrazową. W projekcie centrum szczególną uwagę zwrócono na spójność z otaczającą infrastrukturą pieszą i rowerową. Budynek jest dostępny z obu stron, a ścieżka przechodząca przez jego środek tworzy płynne połączenie z trasami w obrębie parku narodowego, zachęcając do poruszania się bez użycia samochodu.
Architektura, która zmienia sposób postrzegania
Twórcy obiektu podkreślają, że Glacial Cape nie jest monumentalnym symbolem, lecz miejscem, które zmienia sposób postrzegania przestrzeni – oferując wiele perspektyw, podobnie jak wieloryb postrzega świat z dwóch stron. W ten sposób architektura staje się poetyckim łącznikiem między człowiekiem a naturą, zapraszając do odkrywania, refleksji i doświadczenia Islandii w sposób głęboko zmysłowy.
Karta techniczna projektu
- Nazwa projektu: Visitor Center w Hellissandur
- Adres: Sandahraun 5, 360 Hellissandur, Islandia
- Architekci: Arkís arkitektar, Vesturvör 7, 200 Kópavogur
- Inwestor: The State Construction Agency
- Powierzchnia użytkowa: 710 m²
- Lokalizacja: N64° 54’ 49.465” W23° 53’ 21.027
- Konkurs: 1. nagroda w konkursie otwartym (2006)
- Zakończenie budowy: 2022
- Fotograf: Karl Vilhjálmsson
