Muzeum Historii Polski w Warszawie
I nagrodę w Międzynarodowym Konkursie Architektonicznym na stałą siedzibę Muzeum Historii Polski w Warszawie zdobyła pracownia Paczowski et Fritsch Architectes z Luxemburga.
Opis autorski
Naszą intencją było nie tylko zaprojektowanie budowli – pragnęliśmy stworzyć Miejsce, łączące wiele elementów w jedną harmonijną całość, znaczącą pod względem estetycznym i funkcjonalnym.
Nowe Muzeum, inspirowane dynamiczną ideą mostu, spina brzegi Trasy Łazienkowskiej, łącząc i integrując poszczególne segmenty historycznej zabudowy skarpy i przywracając naturalną ciągłość przestrzeni, wyznaczanej przez Aleje Ujazdowskie i ulicę Lennona.
Przestrzenne powiązanie Forum nowej budowli z dziedzińcem Zamku Ujazdowskiego – Centrum Sztuki Współczesnej – tworzy miejsce, gdzie pamięć przeszłości wychodzi naprzeciw współczesnym i przyszłym wydarzeniom.
Forum, pomyślane jako kryty pasaż i przecinające budowlę wzdłuż osi północ-południe, zgodnie z zamierzeniami twórców połączy działy wsparcia z przestrzeniami otwartymi dla odwiedzających. Dostępność Forum nie musi pokrywać się z godzinami otwarcia Muzeum.
Forum gościnnie zaprasza wszystkich – jego udogodnienia, takie jak sala konferencyjno-koncertowa, centrum multimedialne, księgarnie i sklepy z pamiątkami, salonik prasowy, bar, kafeteria i restauracja, pozostają otwarte zarówno ku promenadom Alej na Skarpie i Ujazdowskich, jak też dla odwiedzających i obsługi Centrum Sztuki Współczesnej Zamku Ujazdowskiego.
Dla działów wsparcia, pracowni i laboratoriów przewidziano miejsce na pierwszym piętrze, z kontrolowanym dostępem z Forum. Przestrzenie te pomyślano jako chroniony ogród, korzystający z naturalnego, dziennego światła i powietrza za pośrednictwem otwartych, ozdobionych roślinami małych dziedzińców typu patio.
W drugiej fazie realizacji projektu pza cel postawiono sobie:
- Pokrycie Trasy Łazienkowskiej na odcinku od Muzeum do Placu na Rozdrożu.
- Przedłużenie osi Stanisławowskiej od miejsca położenia Zamku i Muzeum do Aleji Ujazdowskich.
- Wykonanie położonego przy Zamku Ujazdowskim segmentu osi Stanisławowskiej – drogi o serpentynowym zarysie wewnątrz pasa o szerokości 12 metrów, wraz z biegnącą wzdłuż niej ścieżka rowerową o poboczach okrytych trawami ozdobnymi i roślinami wieloletnimi, w kompozycjach przypominających naturalna łąkę. Taka koncepcja krajobrazu ma: "budzić zainteresowanie i stwarzać wrażenie dynamicznych przemian od wczesnej wiosny, poprzez pełnię lata, po surowe piękno roślin zamierających wraz z nadejściem jesieni.”
- Założenie rozległego, miejskiego trawnika nad drogą szybkiego ruchu, który latem zaprasza do wygrzewania się w słońcu, zimą zaś – do spacerów po śniegu, na wzór londyńskich Ogrodów Kensington, Ogrodów Luksemburskich w Paryżu i założeń ogrodowych pałacu Topkapi.
- Otwarcie przestrzeni galerii wystawowych ku górze, ku błękitowi północnego nieba, chłodnego i odległego, oraz przygotowanie ochrony w postaci ekranów, zatrzymujących promienie słoneczne od strony południowej i dostosowujących natężenie naturalnego oświetlenia w zależności od pory roku pod kątem optymalnej ekspozycji eksponatów muzealnych. Okrywające tylną stronę ekranów panele fotoelektryczne, zwrócone na południe, dzięki całkowitej powierzchni 3.000 m przyczynią się w sposób znaczący do zachowania optymalnego bilansu energetycznego kompleksu muzealnego.
- Zwiększenie albedo zadaszenia, które będzie odbijać efektywnie nadmiar promieni słonecznych, oraz optymalne wykorzystanie wody deszczowej, dzięki kompleksowi zieleni umiejscowionemu na płaskim dachu nad częścią gospodarczą.
- Rozwinięcie fasad przestrzeni galerii, przy zastosowaniu ujednoliconych paneli o wymiarach 10 m x 1,2 m, oraz płyt szklanych wielkości 1,20 m x 5 m.
- Stworzenie termicznej i chroniącej przed promieniowaniem izolacji galerii w postaci fasady z trzech odrębnych tafli szkła, oddzielonych do siebie przestrzeniami szerokości 10 cm, podzielonymi na komory puste, bądź też wypełnione przezroczystymi granulkami aerożelu krzemowego, oraz zabezpieczonych na zewnątrz selektywnymi powłokami antyradiacyjnymi.
- Instalację, po wewnętrznej stronie fasady, podwójnej warstwy zwijanych, miękkich ekranów o określonej gęstości i sposobie rozwijania, dla zapewnienia precyzyjnej i intuicyjnej modulacji parametrów naturalnego światła słonecznego.
- Zabezpieczenie zewnętrznej warstwy szklanej fasady galerii nieprzepuszczalnym szkłem laminowanym ze srebrzystą powłoką lustrzaną, która ograniczy przewodzenie światła słonecznego. Oglądana za dnia z zewnątrz powłoka ta stworzy wrażenie opalescencji, ze zmiennym spektaklem refleksów odbijających ruchy słońca, deszczową szarość i zmienne konfiguracje chmur. Nocą lustrzane powierzchnie fasady będą chwytać księżycową poświatę, a wczesnym wieczorem – odzwierciedlać migotliwą dynamikę codziennego ruchu w Muzeum.
- Okrycie fasad z płyt betonu modularnymi panelami kamiennymi.
- Wzniesienie dwóch powiązanych ze sobą systemów, spinających pobocza trasy szybkiego ruchu – stalowych kratownic płaskich w przestrzeni galerii, betonowych kratownicowych wsporników płytowych w przestrzeni wsparcia. Poziome płyty podłogi i stropu zachodzą na płyty pionowe, stabilizując konstrukcję po przekątnej. Ściany działowe stabilizują system w kierunku wschód-zachód.
- Nadanie konstrukcji trójdzielnej struktury bloków, podzielonych łącznikami w celu ograniczenia przemieszczeń ciepła.
- Stworzenie bezpośredniego dostępu do obszarów wyładunkowych i siłowni za pośrednictwem ruchomej rampy, opadającej od Alej Ujazdowskich. Możliwy jest także alternatywny dostęp wzdłuż zjazdów z Trasy Łazienkowskiej – w ramach ustalonego schematu, po uzyskaniu zezwolenia, Druga z tych opcji byłaby bardziej korzystna, ponieważ pozwoliłaby uniknąć przewozu ciężkich ładunków przez prestiżowe obszary miasta, takie jak Ujazdów.
Uzasadnienie sądu konkursowego
Celem konkursu było zaproponowanie rozwiązania architektonicznego dla obiektu MHP, natomiast lokalizacja konkursowa wymagała również rozwiązania szeregu innych problemów, takich jak przekrycie Trasy Łazienkowskiej, relacja z Zamkiem Ujazdowskim i zaproponowanie wytycznych dla zaprojektowania otaczających kompleksów zieleni miejskiej.
Zwycięski projekt proponuje rozwiązanie tych zagadnień w przykładowy sposób. Poprawia relację pomiędzy Muzeum i Trasą Łazienkowską oraz Zamkiem Ujazdowskim. Autorzy zaproponowali przekrycie części Trasy Łazienkowskiej przez sam budynek Muzeum, prawidłowo adresując cel konkursu. To rozwiązanie przywraca jedność parku, która została zniszczona wcześniej przez wykop Trasy Łazienkowskiej. Wzmocnienie osi prostopadłej do osi Zamku pozwala autorom podkreślić wartość Zamku Ujazdowskiego.
Autorzy wykazali wrażliwość na historyczne znaczenie lokalizacji i z powodzeniem zaproponowali takie usytuowanie budynku w historycznym otoczeniu, które nie stwarza konkurencji dla Zamku Ujazdowskiego. Wręcz przeciwnie, obecność Zamku okazuje się jednym z jego najbardziej wartościowych aktywów, oferując dla Muzeum ogromny potencjał na przyszłość.. Po pierwsze, Zamek jawi się jako prawdziwy symbol tego, czym była przeszłość Polski, po drugie jego fizyczna obecność stanowi ekscytujące wzmocnienie dla każdej architektury.
Zaproponowane rozwiązanie proponuje prostą, zdecydowaną i klarowną propozycję stworzenia przejścia nad trasą szybkiego ruchu, uwzględnia wartość powiązania z Zamkiem Ujazdowskim oraz tworzy atrakcyjny plac, który, traktując Zamek z szacunkiem, podnosi wartość rozwiązań architektonicznych zaproponowanych dla budynku Muzeum.
Architektura rozwiązania jest prosta i elegancka, nie jest natomiast banalna. Jej niewątpliwą zaletą jest elastyczność rozwiązań wnętrz, tak istotna dla działalności muzealnej, pozwalająca swobodnie dostosowywać obiekt do potrzeb ekspozycji interpretujących historię Polski.
Budynek Muzeum jest zaprojektowany jako przejrzysty w formie pawilon, z klarownym funkcjonalnym podziałem wnętrz. Kompozycja obiektu ustrukturyzowana jest wzdłuż wewnętrznej uliczki/forum, wzdłuż której rozmieszczone są z jednej strony sale ekspozycyjne, a z drugiej pomieszczenia administracyjne i techniczne.
Istotnym elementem kompozycji jest przeszklona fasada budynku, od strony Trasy Łazienkowskiej, która pozwala osobom przejeżdżającym Trasą w stronę centrum widzieć ekspozycję. W ten sposób budynek Muzeum ma szansę stać się olbrzymim kulturalnym znakiem orientacyjnym (landmark) na mapie miasta.
Autorzy projektu sugerują neutralną przestrzeń – można nawet powiedzieć, że antysymboliczną. Wydaje się, że wyszli z założenia, że historia sama w sobie jest skomplikowana i pozwala na różne interpretacje – dlatego została zaproponowana neutralna w wyrazie architektonicznym „obudowa”.
Rozwiązania projektowe obiektu zawierają przejrzyste ściany i charakterystyczny, prześwietlony dach obiektu. Z punktu widzenia funkcji muzealnych wnętrze budynku jest dobrze zaplanowane – jego ascetyczność pozwala na wykorzystywanie obiektu do wszelkiego rodzaju ekspozycji i stworzenia różnych tras zwiedzania dla gości Muzeum.
