Nadzór autorski architekta
Obowiązki architekta w zakresie nadzoru autorskiego
Zgodnie z art. 20 ust. 1 Prawa budowlanego do podstawowych obowiązków projektanta należy m.in. sprawowanie nadzoru autorskiego na żądanie inwestora lub właściwego organu w zakresie stwierdzania w toku wykonywania robót budowlanych zgodności realizacji z projektem oraz uzgadniania możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w projekcie, zgłoszonych przez kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego. Obowiązki związane z nadzorem autorskim projektanta muszą być wykonywane przez cały okres trwania robót budowlanych, czyli de facto do momentu zgłoszenia ich zakończenia we właściwym organie nadzoru budowlanego.
Ustawa nie określa czynności jakie wchodzą w zakres sprawowania nadzoru autorskiego, dlatego sposób i częstotliwość pełnienia nadzoru pozostaje w gestii unormowań umowy cywilnoprawnej. Stosownie do tego strony stosunku cywilnoprawnego winny zawrzeć w umowie klauzule o przykładowej treści: ”Architekt zobowiązuje się wykonywać w trakcie budowy nadzór autorski poprzez kontrolowanie, czy poszczególni wykonawcy dokonują wszystkich robót zgodnie z projektem, i uzgadniać z kierownikiem budowy poszczególne etapy prac. W związku z pełnieniem nadzoru autorskiego Architekt zobowiązuje się do wizytowania placu budowy co najmniej raz w tygodniu.”
Zasady ustalania wynagrodzenia za nadzór autorski
Wynagrodzenie za nadzór autorski architekta obecnie kształtuje wolny rynek, natomiast sama zasada, iż za wykonaną usługę przysługuje wynagrodzenia wynika z przepisów Kodeksu cywilnego. Zatem już na etapie podpisywania umowy warto ustalić cenę za powierzone prace.
Można osobno umówić się co do wysokości wynagrodzenia w zakresie projektu i osobno za wykonywanie nadzoru autorskiego. W przypadku ustalenia łącznej kwoty wynagrodzenia za projekt i za nadzór autorski, konsekwencją niewykonania jednego z powyższych lub odstąpienia którejś ze stron od umowy w trakcie wykonywania czynności, wynagrodzenie powinno ulec proporcjonalnemu obniżeniu.
Odpowiedzialność za wykonywanie czynności nadzoru autorskiego
Zgodnie z art. 95 Prawa budowlanego odpowiedzialności zawodowej w budownictwie podlegają osoby wykonujące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, a więc które uchylają się m.in. od podjęcia nadzoru autorskiego lub wykonują niedbale obowiązki wynikające z pełnienia tego nadzoru. W związku z powyższym należy ustalić, na czym polega pełnienie samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie ponieważ przepisy budowlane nie określają kręgu osób odpowiedzialnych. W słowniku Prawa budowlanego zawartym w art. 3 nie ma definicji samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Natomiast zgodnie z art. 12 ust. 1 Prawa budowlanego za samodzielną funkcję techniczną w budownictwie uważa się działalność związaną z koniecznością fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielnego rozwiązania zagadnień architektonicznych i technicznych oraz techniczno-organizacyjnych, a w szczególności działalność obejmującą:
1) projektowanie, sprawdzanie projektów architektoniczno-budowlanych i sprawowanie nadzoru autorskiego;
2) kierowanie budową lub innymi robotami budowlanymi;
3) kierowanie wytwarzaniem konstrukcyjnych elementów budowlanych oraz nadzór i kontrolę techniczną wytwarzania tych elementów;
4) wykonywanie nadzoru inwestorskiego;
5) sprawowanie kontroli technicznej utrzymania obiektów budowlanych;
6) rzeczoznawstwo budowlane.
Samodzielne funkcje techniczne w budownictwie mogą wykonywać wyłącznie osoby posiadające odpowiednie wykształcenie techniczne i praktykę zawodową, dostosowane do rodzaju, stopnia skomplikowania działalności i innych wymagań związanych z wykonywaną funkcją, stwierdzone decyzją wydaną przez organ samorządu zawodowego o czym stanowi art. 12 ust. 2 Prawa budowlanego a także osoby, których odpowiednie kwalifikacje zawodowe zostały uznane na zasadach określonych w przepisach odrębnych co natomiast wynika z art. 12a powyższej ustawy.
Ponadto zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz.U. z 2001 r. Nr 5, poz. 42 ze zm.), „prawo wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie oraz samodzielnego projektowania przestrzeni w skali regionalnej i lokalnej lub kierowania zespołem prowadzącym takie projektowanie przysługuje wyłącznie osobom wpisanym na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego”.
Odpowiedzialność związana z nadzorem autorskim może wynikać z dwóch sytuacji. Po pierwsze uchylania się przez projektantów od obowiązku nadzoru autorskiego ponieważ zgodnie z art. 19 ust. 1 właściwy organ może nałożyć na inwestora obowiązek zapewnienia nadzoru autorskiego lub nienależytego wykonywania takiego nadzoru z uwagi na fakt, że do podstawowych obowiązków projektanta - w myśl art. 20 ust. 1 - należy m.in. sprawowanie nadzoru autorskiego na żądanie inwestora lub właściwego organu w zakresie: stwierdzania w toku wykonywania robót budowlanych zgodności realizacji z projektem oraz uzgadniania możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w projekcie, zgłoszonych przez kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego.
Popełnienie czynów powodujących odpowiedzialność zawodową w budownictwie jest zagrożone nałożeniem kary w postaci upomnienia, upomnienia z jednoczesnym nałożeniem obowiązku złożenia, w wyznaczonym terminie, egzaminu lub zakazem wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie, na okres od roku do 5 lat, połączonym z obowiązkiem złożenia, w wyznaczonym terminie, egzaminu.
Autorzy:
Marta Kozak- Janik
