Cyfryzacja planowania przestrzennego - Rejestr Urbanistyczny
Nowelizacja[1] ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym[2] (dalej: upzp) przewidziała utworzenie Rejestru Urbanistycznego, prowadzonego w systemie teleinformatycznym, przez ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa. Rejestr ma powstać 1 lipca 2026 r.[3]
Utworzenie Rejestru Urbanistycznego stanowi niezwykle ważną zmianę w cyfryzacji dokumentów planistycznych oraz w ujednoliceniu i przejrzystości procesu planowania przestrzennego. Nowelizacja wprowadziła obowiązek sporządzania planów w formie cyfrowej, zgodnie z ujednoliconym standardem technicznym[4].
Informacje w Rejestrze Urbanistycznym
Sam Rejestr Urbanistyczny będzie prowadzony przez administrację centralną, co oznacza, że obecny zasadniczy zakres obowiązków związanych z cyfryzacją planowania przestrzennego zostanie w znacznej mierze przeniesiony z jednostek samorządu terytorialnego do administracji centralnej.
Po stronie samorządów, organów właściwych do sporządzania aktów planowania przestrzennego, pozostanie tworzenie oraz aktualizacja danych, przy czym będzie to realizowane za pomocą narzędzia udostępnionego na szczeblu centralnym.
Do informacji i udostępnianych danych w Rejestrze Urbanistycznym będzie zapewniony nieodpłatny dostęp za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
Szczegółowy katalog danych gromadzonych i udostępnianych w Rejestrze Urbanistycznym określa ustawa. Są to dane przestrzenne oraz informacje i dane, pochodzące z:
- uchwał o przystąpieniu do sporządzania aktów planowania przestrzennego oraz gminnego programu rewitalizacji,
- wniosków o sporządzenie lub zmianę planów ogólnych lub planów miejscowych oraz wniosków o uchwalenie zintegrowanych planów inwestycyjnych,
- diagnoz, o których mowa w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji,
- uchwał o szczegółowym trybie i harmonogramie opracowania projektu strategii rozwoju gminy lub strategii rozwoju ponadlokalnego,
- diagnoz, o których mowa w art. 10a ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, przygotowywanych w ramach opracowania projektu strategii rozwoju gminy lub strategii rozwoju ponadlokalnego,
- aktów planowania przestrzennego wraz z uzasadnieniem, o ile jego sporządzenie jest wymagane,
- uchwał w sprawie wyznaczenia obszarów zdegradowanych i obszarów rewitalizacji, uchwał o przyjęciu gminnych programów rewitalizacji oraz uchwał w sprawie ustanowienia na obszarze rewitalizacji Specjalnej Strefy Rewitalizacji,
- uchwał o przyjęciu strategii rozwoju gminy lub strategii rozwoju ponadlokalnego,
- wniosków o wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, z wyłączeniem dotyczących inwestycji lokalizowanych na terenach zamkniętych ustalonych przez Ministra Obrony Narodowej decyzją, o której mowa w art. 4 ust. 2a ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne,
- decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, z wyłączeniem decyzji dotyczących inwestycji lokalizowanych na terenach zamkniętych ustalonych przez Ministra Obrony Narodowej decyzją, o której mowa w art. 4 ust. 2a ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne,
- uchwał w sprawie aktualności planu ogólnego oraz planów miejscowych i oceny, o których mowa w art. 22 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji,
- zarządzeń zastępczych wojewody w sprawie uchwalenia aktu planowania przestrzennego,
- rozstrzygnięć nadzorczych wojewody stwierdzających nieważność aktów planowania przestrzennego,
- wyroków sądów administracyjnych dotyczących decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz aktów planowania przestrzennego - niezwłocznie po sporządzeniu tych dokumentów.
W Rejestrze udostępnia się także, projekty aktów planowania przestrzennego, gminnych programów rewitalizacji, uchwał w sprawie wyznaczenia obszarów zdegradowanych i obszarów rewitalizacji, uchwał w sprawie ustanowienia na obszarze rewitalizacji specjalnej strefy rewitalizacji oraz strategii rozwoju gminy lub strategii rozwoju ponadlokalnego. Jest to istotne z punktu widzenia partycypacji mieszkańców w procesie planistycznym.
Cyfryzacja procesów budowlanych
Wdrożenie nowej regulacji będzie procesem uwarunkowanym sprawnym powstaniem narzędzi cyfrowych niezbędnych do powstania samego Rejestru Urbanistycznego oraz infrastruktury teleinformatycznej umożliwiającej szybkie i stałe wprowadzanie oraz udostępnianie informacji i danych gromadzonych w tym Rejestrze. Niezbędne będzie wsparcie sprzętowe oraz przygotowanie kadr, zwłaszcza mniejszych gminach, które umożliwią realizację nowych zadań. Jest to bardzo poważne przedsięwzięcie i trzeba mieć nadzieję, że będzie zrealizowane w zapowiedzianym terminie.
------------------------------------------
[1] Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2023.1688).
[2] Ustawa z dnia z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U.2024.1130 ze zm.)
[3] Pierwotnie miał to być 1 stycznia 2026 r., ale w art. 4 pkt 7 lit b. ustawy z dnia 4 kwietnia 2025 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2025.527), ustalono datę 1 lipca 2026 r.
[4] Standard określa rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy I Technologii 1 z dnia 26 października 2020 r. w sprawie zbiorów danych przestrzennych oraz metadanych w zakresie zagospodarowania przestrzennego (Dz.U.2020.1916 ze zm.).
Autorzy:
Zbigniew Cieślak, Radca Prawny w Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy
