Riken Yamamoto laureatem Nagrody Pritzkera 2024

Fundacja Pritzker Architecture Prize ogłosiła architekta Rikena Yamamoto z Jokohamy w Japonii laureatem Pritzker Architecture Prize w 2024 r. - nagrody uznawanej na całym świecie za najwyższe wyróżnienie w dziedzinie architektury.

Uzasadniając wybór tegorocznego laureata możemy przeczytać, że Riken Yamamoto to architekt i orędownik społeczny, który buduje relacje między sferą publiczną i prywatną, inspirując budowanie harmonijnego społeczeństwa, pomimo  różnic w tożsamości, gospodarkach, polityce, infrastrukturze i systemach mieszkaniowych. Głęboko zakorzeniony w podtrzymywaniu życia społecznego, twierdzi, że wartość prywatności stała się cechą miast, podczas gdy w rzeczywistości członkowie społeczności powinni się nawzajem wspierać. Definiuje społeczność jako "poczucie dzielenia się jedną przestrzenią", dekonstruując tradycyjne pojęcia wolności i prywatności, jednocześnie odrzucając warunki, które zredukowały mieszkania do towaru bez związku z sąsiadami. Z wrażliwością łączy kultury, historie i wielopokoleniowych obywateli, dostosowując międzynarodowe wpływy i modernistyczną architekturę do potrzeb przyszłości, pozwalając życiu kwitnąć.

Dla mnie rozpoznanie przestrzeni oznacza rozpoznanie całej społeczności - mówi Yamamoto. Obecne podejście architektoniczne kładzie nacisk na prywatność, negując konieczność relacji społecznych. Możemy jednak nadal szanować wolność każdej jednostki, żyjąc razem w przestrzeni architektonicznej jako republika, wspierając harmonię między kulturami i etapami życia.

W uzasadnieniu jury stwierdzono także, że został on laureatem za budowanie świadomości w społeczności w obszarze społeczeństwa obywatelskiego, za kwestionowanie dyscypliny architektury w celu skalibrowania każdej indywidualnej odpowiedzi architektonicznej, a przede wszystkim za przypomnienie nam, że w architekturze, podobnie jak w demokracji, przestrzenie muszą być tworzone przez determinację ludzi...".

Dorobek architektoniczny Rikena Yamamo

Kariera Rikena Yamamoto obejmuje pięć dekad, a jego projekty, od prywatnych rezydencji po mieszkania komunalne, szkoły podstawowe po budynki uniwersyteckie,  instytucje po przestrzenie obywatelskie i planowanie miast, znajdują się w całej Japonii, Chińskiej Republice Ludowej, Republice Korei i Szwajcarii. Do znaczących realizacji należą między innymi Nagoya Zokei University (Nagoya, Japonia, 2022), THE CIRCLE na lotnisku w Zurychu (Zurych, Szwajcaria, 2020), Tianjin Library (Tianjin, Chińska Republika Ludowa, 2012), Jian Wai SOHO (Pekin, Chińska Republika Ludowa, 2004), Ecoms House (Tosu, Japonia, 2004), Shinonome Canal Court CODAN (Tokio, Japonia, 2003), Future University Hakodate (Hakodate, Japonia, 2000), Iwadeyama Junior High School (Ōsaki, Japonia, 1996) i Hotakubo Housing (Kumamoto, Japonia, 1991).

Yamamoto jest 53. laureatem nagrody Pritzker Architecture Prize i dziewiątym pochodzącym z Japonii. Urodził się w Pekinie w Chińskiej Republice Ludowej, a mieszka w Jokohamie w Japonii. Tej wiosny zostanie uhonorowany w Chicago, Illinois, w Stanach Zjednoczonych Ameryki, a wykład laureata w 2024 r. odbędzie się w S. R. Crown Hall, Illinois Institute of Technology, we współpracy z Chicago Architecture Center, 16 maja 2024; otwarty będzie dla publiczności osobiście i online.

Uniwersytet Nagoya Zokei, zdjęcie dzięki uprzejmości Shinkenchiku Sha

THE CIRCLE na lotnisku w Zurychu, zdjęcie dzięki uprzejmości Flughafen Zürich AG

Biblioteka Tianjin, zdjęcie dzięki uprzejmości Nacasa & Partners

Jian Wai SOHO, zdjęcie dzięki uprzejmości Tomio Ohashi

Uniwersytet Przyszłości w Hakodate, zdjęcie dzięki uprzejmości Mitsumasy Fujitsuki

Muzeum Sztuki Yokosuka, zdjęcie dzięki uprzejmości Tomio Ohashi

Cechy architektury Rikena Yamamo

Poprzez ponowne rozważenie granicy jako przestrzeni, aktywuje próg między życiem publicznym i prywatnym, osiągając wartość społeczną w każdym projekcie, ponieważ każdy z nich obfituje w miejsca angażujące i zachęcające do przypadkowych spotkań. Zarówno małe, jak i wielkoskalowe prace pokazują mistrzowskie cechy samych przestrzeni, zapewniając skupienie się na życiu, które każda z nich obejmuje. Przejrzystość jest wykorzystywana tak, aby ci, którzy znajdują się wewnątrz, mogli doświadczyć środowiska, które znajduje się poza nimi, podczas gdy ci, którzy przechodzą obok, mogą poczuć przynależność. Oferuje spójną ciągłość krajobrazu, projektując w dyskursie z istniejącym środowiskiem naturalnym i zabudowanym, aby nadać kontekst każdemu budynkowi.

Inspiracje czerpał z tradycyjnych japońskich domów machiya i greckich oikos, które istniały w powiązaniu z miastami, gdy łączność i handel były niezbędne dla witalności każdej rodziny. Zaprojektował swój własny dom, GAZEBO (Jokohama, Japonia 1986), aby wywołać interakcję z sąsiadami z tarasów i dachów. Ishii House (Kawasaki, Japonia 1978), zbudowany dla dwóch artystów, posiada pawilon przypominający pokój, który rozciąga się na zewnątrz i służy jako scena do organizowania występów, podczas gdy pomieszczenia mieszkalne znajdują się pod nim.

Yamamoto rozwija nowy język architektoniczny, który nie tylko tworzy przestrzenie do życia dla rodzin, ale tworzy społeczności, w których rodziny mogą żyć razem - mówi Tom Pritzker, przewodniczący Fundacji Hyatt, która sponsoruje nagrodę. Jego prace są zawsze powiązane ze społeczeństwem, kultywując hojność ducha i honorując chwilę ludzkiego życia.

Projekty mieszkaniowe

Większe projekty mieszkaniowe również zawierają elementy relacyjne, zapewniając, że nawet mieszkańcy, którzy mieszkają samotnie, nie żyją w izolacji. Pangyo Housing (Seongnam, Republika Korei, 2010), kompleks dziewięciu niskich bloków mieszkalnych, został zaprojektowany jako przezroczyste bryły na parterze, które katalizują wzajemne powiązania między sąsiadami. Wspólny taras na drugim piętrze zachęca do interakcji, oferując przestrzenie do gromadzenia się, place zabaw, ogrody i mosty, które łączą jeden blok mieszkalny z drugim.

Jedną z rzeczy, których najbardziej potrzebujemy w przyszłości miast, jest stworzenie warunków poprzez architekturę, która zwielokrotni możliwości spotykania się i interakcji między ludźmi. Ostrożnie zacierając granicę między sferą publiczną i prywatną, Yamamoto wnosi pozytywny wkład wykraczający poza założenia, aby umożliwić budowanie się społeczności - wyjaśnia Alejandro Aravena, przewodniczący jury i laureat Nagrody Pritzkera 2016. To uspokajający architekt, który wnosi godność do codziennego życia. Normalność staje się niezwykła. Spokój prowadzi do świetności.

Pangyo Housing, photo courtesy of Kouichi Satake

Budynki użyteczności

Budynki użyteczności publicznej spełniające określone funkcje również potwierdzają publiczny cel ukierunkowanie na budowanie życia społecznego.

Remiza strażacka Hiroshima Nishi (Hiroshima, Japonia, 2000) wydaje się całkowicie przezroczysta, z przeszkloną żaluzjową fasadą i wewnętrznymi szklanymi ścianami. Odwiedzający i przechodnie mogą zajrzeć do centralnego atrium, aby zobaczyć codzienną aktywność i trening strażaków, a także są zachęcani do zapoznania się z urzędnikami państwowymi, którzy chronią ich w wielu wyznaczonych publicznych obszarach budynku.

Fussa City Hall (Tokio, Japonia 2008) został zaprojektowany jako dwie średnie wieże, a nie jeden wieżowiec, aby uzupełnić otaczającą okolicę niskich budynków. Wklęsłe podstawy zachęcają odwiedzających do odpoczynku, podczas gdy zielony dach i niższe poziomy są przeznaczone do elastycznego adoptowania przestrzeni do wydarzeń publicznego.

Saitama Prefectural University (Koshigaya, Japonia 1999), specjalizujący się w pielęgniarstwie i naukach o zdrowiu, składa się z dziewięciu budynków połączonych tarasami, które przechodzą w chodniki prowadzące do przezroczystych przestrzeni, które umożliwiają widok z jednej sali lekcyjnej do drugiej, ale także z jednego budynku do drugiego, zachęcając do interdyscyplinarnej nauki. Taka społeczność jest wspierana nawet wśród najmłodszych pokoleń w szkole podstawowej Koyasu (Jokohama, Japonia 2018), która posiada hojne, niepodzielone tarasy rozszerzające przestrzenie edukacyjne, pozwalające na widok do i z każdej klasy oraz zachęcające do nawiązywania relacji między uczniami na różnych poziomach.

Projektując Yokosuka Museum of Art (Yokosuka, Japonia 2006), jako miejsce docelowe zarówno dla podróżnych, jak i codzienne wytchnienie dla mieszkańców, w pierwszej kolejności bierze pod uwagę wrażenia użytkownika. Podczas gdy zachęcające, serpentynowe wejście przywołuje otwiera widok na Zatokę Tokijską i pobliskie góry, wiele galerii znajduje się pod ziemią, zapewniając tym, którzy się zbliżają, wyraźny, niezakłócony widok na otoczenie. Zwiedzający mogą oglądać krajobraz i inne galerie z okrągłych wycięć we wszystkich wspólnych przestrzeniach, łącząc te skądinąd odrębne środowiska, dzięki czemu osoby znajdujące się w środku są zaangażowane nie tylko w kontemplację  dzieł sztuki, ale także aktywności innych osób w przestrzeniach obok nich.

Remiza strażacka Hiroshima Nishi, zdjęcie dzięki uprzejmości Tomio Ohashi

Ratusz w Fussa, zdjęcie dzięki uprzejmości Sergio Pirrone